Een liefdevol boek
Liefde. Een onmogelijk verlangen? – Dirk De Wachter – Uitgeverij Lannoo – 112 blz.
Dirk De Wachter is een Vlaamse psychiater-psychotherapeut en diensthoofd systeem- en gezinstherapie aan het Universitair Psychiatrisch Centrum van de KU Leuven. Hij is opleider en supervisor in de gezinstherapie in verschillende centra in binnen- en buitenland. Een auteur met een indrukwekkend curriculum vitae dus. Maar wie denkt een therapeutisch handboek of een diepgaande sociologische analyse te vinden heeft het verkeerd voor. Integendeel. Er worden geen oplossingen aangeboden of antwoorden gegeven. Het boek is een voortdurende persoonlijke worsteling met het begrip liefde of zoals de auteur het zelf omschrijft: ‘een hoogst persoonlijke meandering door een onmogelijk thema.’ Hij omcirkelt het woord liefde, probeert te beschrijven maar bedenkt regelmatig dat eigenlijk het tegendeel ook liefdevol kan zijn.
In het begin van het werk borduurt De Wachter verder op zijn vorig boek Borderline Times waarin hij de maatschappij op de sofa legt. Liefde krijgt in onze maatschappij met zijn wauw- en kickcultuur het aura van hollywoodiaanse paradijselijkheid. We denken dat we de managers zijn van ons eigen leven, dat we alles in handen hebben. Als het dan fout loopt in de liefde, voelen we ons mislukt. Maar liefde is een ‘noodlottige genade’, het is geluk hebben in de zin van ‘chance’ hebben met omgevingsfactoren, afkomst en karakter. Echte liefde openbaart zich in de ‘gewonigheid’. Duurzaamheid krijg je door de bescheidenheid te omarmen, door het gewone toe te laten. Dit laatste is meteen de centrale gedachte in dit boek.
In de volgende hoofdstukken laat de auteur zijn gedachten dwalen over een aantal aspecten van de liefde. Zo benadrukt hij de noodzaak van woorden, taal en zelfs literatuur in een relatie. Maar kunnen samen zitten met elkaar in stilte is eveneens een belangrijk element van de liefde. Dirk De Wachter voelt zich hierbij niet te beroerd om de discussie aan te gaan over bepaalde aspecten van de liefde. Is liefde een werkwoord zoals de bekende relatietherapeut Alfons Van Steenwegen uiteenzet in zijn gelijknamige bestseller? ‘Liefde is een woord, maar geen werkwoord’, schrijft De Wachter, ‘Werkwoord’ veronderstelt inspanning, en dat is net niet van toepassing op ware liefde. Liefde wordt pas een werkwoord als het niet goed gaat.’ En wat te denken over de volgende stellingname over ‘de egocentrische reflex van de waarheid’: ‘Zo moet je niet op je sterfbed toegeven dat je overspel hebt gepleegd, vijftig jaar geleden met de beste vriendin van je vrouw. Het is soms beter om te zwijgen.’ Maar onmiddellijk weer het nuancerende: ‘In sommige gevallen is het net heel goed om zulke zaken bespreekbaar te maken. Steeds opnieuw lijken grote uitspraken over de liefde gecounterd te worden door hun tegendeel.’
Een boek zonder veel pretentie, maar vanuit het hart geschreven. Waar woorden tekort schieten, komt kunst op de proppen. Op verschillende plaatsen citeert de auteur zangers en schrijvers. Hij last gedichten in en illustraties van kunstwerken. Naast de fysiologische en psychologische dimensie van de liefde is er nog het filosofische aspect. Ook in dit boek kan De Wachter zijn grote adoratie voor de filosoof Levinas niet verbergen. Volgens deze Joodse filosoof gedijt liefde in de kwetsbare blik van de ander. De ware liefde erkent de ander als de ander en heeft niet de behoefte om hem te boetseren tot een egocentrisch geprojecteerd ideaal. In dergelijke breekbare verhouding schemert het goddelijke door.
Een boek om, samen of alleen, in kleine stukjes te lezen, te laten doordringen en in stilte of in woorden tot expressie te brengen.
Kris Muylle
