Goed – of Slechtheiligman?
Wie zoet is – A.H.J. Dautzenberg – Atlas Contact – 239 blz.
Het is weer de tijd van de Zwarte Pieten-discussie en de vraag of de pepernoten nou te vroeg in de winkels liggen, of niet. Dautzenberg snijdt een heel ander thema aan in zijn roman Wie zoet is, namelijk die van Sinterklaas als oude, vieze man. Hij heeft dit boek gebaseerd op een waargebeurd verhaal, van een depressieve man die zelfmoord pleegde en die diverse dagboeken achterliet. Dautzenberg heeft er een origineel verhaal omheen bedacht.
In het eerste gedeelte lezen we dat de hoofdpersoon Arnold Veltkamp met de trein door het land reist en in diverse plaatsen in Nederland afspreekt met voormalige Sinterklazen. Hij interviewt deze mannen en al snel wordt het duidelijk wat zijn bedoeling is: hebben deze mannen vroeger kinderen misbruikt of betast terwijl ze op schoot zaten bij Sinterklaas? Een jeugdtrauma komt boven drijven. De interviewer heeft maar één doel voor ogen: die ene Sinterklaas opsporen die zijn jeugd heeft verpest.
In het tweede deel lezen we dagboekfragmenten die een onbekend persoon schrijft. Hij is ontvoerd en gevangen gezet, maar hij kan maar niet begrijpen waarom. Elke woensdag krijgt hij een vel papier met daarop een interview met een voormalige Sinterklaas. Het laatste interview is met de gevangene zelf. Op de achterkant van deze interviews schrijft hij wat er door hem heengaat tijdens zijn gevangenschap, hoe hij een ontsnappingspoging verzint en zijn angst voor een eventuele naderende dood.
In deel drie is de ontvoerder aan het woord en komen we te weten wat voor een bizarre en lugubere bedoelingen hij heeft met de ontvoerde ex-Sinterklaas.
Een epiloog vertelt uiteindelijk wat er nou in werkelijkheid gebeurde met Arnold Veltkamp en Dautzenberg schrijft een nabeschouwing.
Om bij het Sinterklaasthema te blijven heeft de auteur elk deel een regel uit een bekend Sinterklaasliedje als titel meegegeven. Dit geeft alles een vrolijk, maar tegelijkertijd ook een beetje een treurig accent.
De thema’s in dit boek zijn eenzaamheid, vreemd gedrag bij mensen en perversiteit. Ondanks deze zware kost is het verhaal toch erg luchtig gebleven en regelmatig weet de auteur met humor de zwartgalligheid te verdrijven. De korte zinnen en de uitgeschreven interviews maken het geheel goed leesbaar.
Dautzenberg schuwt politieke statements niet (“Hebben we hier te maken met een overtuigd PVV-stemmer? Nee, want die kunnen niet schrijven.”).
Het verhaal is erg goed opgebouwd. Je hebt in het begin nog geen idee welke kant Dautzenberg op wil met deze geschiedenis. Maar na elk deel begrijp je weer een stukje meer, met als slot de bizarre ontknoping. Het tweede gedeelte is ook nog eens heel spannend: gaat de gevangene het overleven, of niet? De oude foto op de voorkant is erg treffend: een menigte van juichende en schreeuwende kinderen. Het ene kind is vrolijk en enthousiast, het andere kijkt verschrikt en angstig de camera in.
Het is Dautzenberg gelukt om van een zwaar en tragisch verhaal een onderhoudend en intrigerend boek te maken. Het is dan ook een grote aanrader om op het verlanglijstje voor Sinterklaas te zetten.
