Eet je gezond

Het slimmedarmendieet – Michael Mosley – vertaling: Textcase – Uitgeverij Nieuwezijds – 302 blz.

Het voedsel dat we innemen heeft een effect op ons lichaamsgewicht. Dat ervaren heel wat mensen dagelijks aan den lijve. Maar veel minder goed geweten is dat onze voeding een niet te onderschatten invloed uitoefent op ons immuunsysteem en op onze mentale gezondheid. We zullen ons bijgevolg zowel fysisch als psychisch beter voelen als we op een ‘slimme’ manier eten. Dit is de kern van de boodschap in het boek van dokter Michael Mosley, een bekend BBC-journalist en presentator.

In het begin van zijn boek neemt dokter Mosley ons mee op reis door zijn eigen maag- en darmstelsel en dit door middel van een pilcamera. Na een passage door slokdarm, maag en dunne darm komt deze camera uiteindelijk terecht in het gebied dat bevolkt wordt een bonte verzameling van duizenden soorten bacteriën, schimmels en virussen: de dikke darm.

De verzameling van deze organismen met een totale massa van 1 à 2 kg wordt het microbioom genoemd. Dit microbioom krijgen we mee van onze moeder op het moment van onze geboorte. Wie met een keizersnede ter wereld komt, krijgt vooral de bacteriën mee die in de operatiekamer rondzweven en die op de huid van de mensen zitten die je in deze eerste levensmomenten vastpakken. Kinderen die zo ter wereld komen blijken later een veel groter risico te lopen op obesitas en allergieën. Moeders die een slecht microbioom hebben doordat ze obees zijn of te veel junkfood eten, zullen dit doorgeven aan hun kinderen.

Tussen de bacteriën die in onze darm leven, kunnen we onderscheid maken tussen de ‘goede’ en ‘slechte’ bacteriën. Door onze voeding kunnen we de verhouding van deze groepen bacteriën gelukkig beïnvloeden. Vasten bijvoorbeeld zorgt ervoor dat een soort ‘goede’ bacteriën die leven van het slijm van onze darmen zeer goed gedijen. Ook het volgen van een dieet kan het aandeel van ‘goede’ bacteriën doen stijgen. Zo blijkt het mediterrane dieet heel goed te zijn voor de darmen: olierijke noten, vette vis, olijfolie, peulvruchten, eieren, pure chocolade en (rode) wijn. Het volgen van dit dieet is niet bepaald een zware opdracht en heel eigenaardig: ondanks de aanwezigheid van vetten blijkt dat het volgen van dergelijk regime niet meteen betekent dat je een gewichtstoename mag verwachten. Integendeel zelfs.

Verder heeft ook gefermenteerd voedsel met echt levende bacteriën (sterk ruikende kazen, kimchi, kefir, levende yoghurt) een heilzame werking op onze gezondheid. De bacteriën in dit voedsel kunnen het zure milieu van de maag overleven en geraken zo in de darmen. Wie graag een glaasje rode wijn nuttigt bij een kaasschotel zal juichen: mensen die matig alcohol drinken blijken een gevarieerder microbioom te bezitten dan geheelonthouders. Een en ander heeft te maken met de zogenaamde flavonoïden, stoffen die vooral voorkomen in rode wijn maar ook in tal van groenten. Het matig consumeren van vlees blijkt verder een heilzame werking op de gezondheid te hebben, vooral rood vlees en kip maar zeker geen bewerkte vleeswaren (worst, salami). De auteur wijst erop dat heel wat van de studies die de negatieve effecten van vleesconsumptie benadrukken afkomstig zijn uit de Verenigde Staten. In tegenstelling tot Europa wordt daar bij het vee fors gebruik gemaakt van antibiotica en hormonen. Vegetariërs of veganisten nemen best wat extra vitaminen (B12) en ijzer bij maar het positieve nieuws is dat wie dierlijke producten weert uit zijn dieet meestal vezelrijk voedsel eet wat heel goed is voor de darmflora.

Dokter Mosley bespreekt heel uitgebreid welke (voedings)stoffen een positief effect hebben op de darmflora en welke absoluut te mijden zijn. Tot deze laatste categorie behoren suikers, bewerkte levensmiddelen en antibiotica. Ook de kunstmatige zoetstoffen zijn te mijden: ze stimuleren de groei van bacteriën die obesitas en diabetes bevorderen. Maar niet alleen voedingsstoffen hebben een positief effect op het microbioom: ook lichaamsbeweging is belangrijk.

In het tweede deel van het boek biedt Mosley een methode aan om praktisch aan de slag te gaan. Hij beschrijft een gezondheidsprogramma in twee fasen om je bioom te resetten. Verder krijg je nog tal van gezondedarmenmenu’s, recepten, een maaltijdplanning, een voedings- en symptomendagboek voor gezonde darmen en een overzichtje van het gebruik van probiotica bij bepaalde aandoeningen (niet alleen darmgerelateerde aandoeningen maar ook bv. hooikoorts of luchtweginfecties). Verder is er nog een katern van 8 bladzijden met kleurenfoto’s van gerechten.

Het slimmedarmendieet is een vlot leesbaar, duidelijk geschreven en wetenschappelijk onderbouwd werk dat een inzicht geeft in de effecten van voeding op het fysisch en psychisch welzijn van de mens. Dit inzicht vormt een motivatie om daadwerkelijk je eetpatroon aan te passen. De auteur vat doorheen het boek in kaderstukjes kort samen wat hij heeft besproken. Verder geeft hij regelmatig wat extra uitleg over een bepaald onderwerp. De index achterin is zeer handig om bepaalde voedingsstoffen op te zoeken.

Dr. Mosley benadrukt zeer goed dat bepaalde zaken nog verder onderzoek vragen. Onderzoeksresultaten die gelden voor proefdieren (meestal muizen) genereren niet noodzakelijk hetzelfde resultaat bij mensen. Door de gedegen wetenschappelijke onderbouw onderscheidt het boek zich van alternatieve voedingsboeken die op basis van pseudowetenschappelijke gegevens zaken poneren. De auteur benadrukt heel sterk het belang van het darmstelsel voor ons immuunsysteem en ons humeur. Goed werkende darmen kunnen helpen bij depressies of angststoornissen.

Een interessant en praktisch boek waarmee je onmiddellijk aan de slag kunt.

Kris Muylle