Zoektocht naar een stiefzoon
Hier is alles veilig – Anneleen van Offel – Lebowski – 236 blz.
Hier is alles veilig is het romandebuut van de Vlaamse Anneleen van Offel (1991). Zij studeerde Woordkunst aan het Koninklijk Conservatorium te Antwerpen. Publiceerde columns in De Standaard en verhalen en poëzie in diverse literaire tijdschriften. Ze is programmator van De Sprekende Ezels in Gent, redacteur bij Deus Ex Machina en stadsdichter van Kortrijk in 2019 – 2021. Voor Hier is alles veilig sprak ze met tientallen Israëli’s, Israëlische soldaten en hun familie. Heel veel voorbereiding voor deze roman en dat is eraan af te lezen.
Het onderwerp dat Van Offel aansnijdt is lastig voor iemand die niet uit Israël komt. Hoofdpersoon is de Vlaamse neonatologe Lydia. Ooit was ze getrouwd met Joachim Polak, een jood van Poolse afkomst die ze ontmoette toen ze zijn zoontje Immanuel in het ziekenhuis verzorgde. De vrouw van Joachim stierf in het kraambed en Immanuel kwam in een couveuse op de afdeling van Lydia.
Als Immanuel elf jaar is, gaan Lydia en Joachim uit elkaar. Joachim vertrekt met zijn zoon naar Israël. Tien jaar lang heeft Lydia geen contact met Immanuel totdat ze ineens een berichtje van hem krijgt. “Kom naar Israël, mama.”
Na enige tijd geeft ze gehoor aan zijn oproep en reist af naar Israël. Ze komt te laat, want Immanuel is gestorven, hij heeft zelfmoord gepleegd, zoals we in het eerste hoofdstuk lezen.
Lydia komt in contact met Immanuels ex-vriendin Ofra, want ze wil weten hoe het zover is gekomen. Ofra maakt haar niet veel wijzer en Lydia begint aan een zoektocht dwars door Israël, die haar onder andere bij een progressieve rabbijn brengt. Later ontmoet ze Elan, een ex-soldaat die zich bij een protestbeweging heeft aangesloten die ageert tegen het geweld van de Israëli’s tegen de Palestijnen. Uiteindelijk komt ze ook op het spoor van haar ex Joachim die hertrouwd is en drie stiefdochters heeft. Het perspectief ligt bij Lydia en als lezer verwacht je dat je via haar min of meer te weten komt hoe het Immanuel is vergaan, maar ineens lezen we ook stukken vanuit het perspectief van Immanuel. Die stukken gaan over zijn tijd in het leger waarin hij een paar misstappen heeft begaan, die hem geestelijk in de war hebben gemaakt. Dat werkt wat bevreemdend.
Af en toe doet het verhaal aan een reisbeschrijving denken, als Lydia de scheidingsmuur, het graf van Jezus en de Westelijke Jordaanoever bezoekt. Het is nogal wat om met zo’n lastig thema te debuteren. Het thema en ook de personages staan ver van de schrijfster af. Dat vergt veel inlevingsvermogen. Over het algemeen gaat dat Van Offel goed af, maar er zijn dingen die irriteren.
Het boek bevat metaforen en wijsheden die niet allemaal even goed passen. Soms is een zin gewoon mooischrijverij.
“Het knersen van de krekels trekt krasjes in de nacht.”
Dat klinkt heel poëtisch, maar heeft geen enkel doel in het verhaal. Ik krijg er ook geen beeld bij.
Deze zin wel: “Zo ver als ik kan zien rolt zich een okergeel heuvelachtig grasland uit, met hier een daar dorpjes als korstjes op een droge huid.”
Dit is een mooi beeld dat je als lezer ook meteen voor je ziet.
Een voorbeeld van een soort wijsheid waar ik niets van begreep.
“Zolang er spijt is, ben ik schuldig, zolang ik me schuldig voel, ben ik onschuldig, want dan laat ik het niet van me weg groeien.”
Soms stuurt Van Offel echt aan op effectbejag als ze de grootvader van Joachim een nertsfokker laat zijn die zijn Joodse kleinzoon laat zien hoe hij de pelsdieren vergast. Tja. Er ontstaat ook nog een liefdesrelatie tussen Lydia en Elan, dat is iets te veel voor dit boek. Hier is alles veilig is een verdienstelijk debuut van Anneleen van Offel, maar er had nog wel een en ander verbeterd kunnen worden.
