“Oké, blauwe tomaten.”

Rubén Rodriguez da Silva werd geboren in 1971 in Den Haag. Zijn ouders waren immigranten, die in de jaren zestig naar Nederland zijn gekomen. Momenteel woont hij in hartje Amsterdam met uitzicht op één van de vele grachten. Jarenlang heeft hij administratief werk gedaan op de backoffice van ING hypotheken. Door een reorganisatie werd zijn volledige afdeling opgeheven en toen heeft hij de overstap gemaakt naar de boekenbranche. Hij werkte als verkoper bij De Nieuwe Boekhandel en is nu werkzaam bij boekhandel LOS in Bussum. Hij is de kinderboekenspecialist van de Libris-website.

Welke boeken las je als kind?

Mijn ouders kwamen in de jaren zestig met vrijwel niets naar Nederland toe. Zij hebben keihard gewerkt en met veel moeite een bestaan opgebouwd. Ondanks dat ik als kind niets tekortkwam, was er weinig geld voor boeken. Ik had een plank met een paar Spaanse prentenboeken, stapel stripboeken die mijn vader een keer gekregen had, en twee popup-boeken van Kuifje.
Toen ik elf was, heb ik mijn vader zover gekregen dat ik wekelijks zakgeld kreeg. Hiervan kocht ik goedkope pockets van o.a. uitgeverij Kluitman. Ik was dol op De Vijf van Enid Blyton. Mijn favoriete pocket was Patava de holenjongen. Dit boek heb ik vorig jaar tweedehands weer op de kop weten te tikken.
Pas toen ik op de middelbare school zat, ontdekte ik in de schoolbibliotheek een hele nieuwe wereld. Daar ben ik vervolgens helemaal losgegaan. Mijn lievelingsboeken waren met name de boeken van Tonke Dragt. Brief voor de koning en Geheimen van het Wilde Woud zijn nog steeds mijn absolute favorieten onder de kinderboeken.

Je hebt eerst lang ander werk gedaan. Was je achteraf niet liever eerder in de boekenbranche beland?

Ik heb nooit spijt van wat ik gedaan heb. Elke ervaring en elk contact is leerzaam. Ik heb jarenlang op de backoffice van ING Hypotheken gewerkt. Daar heb ik ook de kans gekregen om een HBO-opleiding te volgen op kosten van de bank.
De boekenbranche is geweldig en ik voel me er helemaal thuis. Boekverkopers zijn vaak echte gevoelsmensen. Dat maakt veel van mijn huidige collega’s ook zo goed in hun vak. Zij werken vanuit hun passie voor boeken. Maar ik merk ook dat sommigen minder thuis zijn op het gebied van marketing en Social Media. Door mijn opleiding heb ik anders leren kijken naar de consument. Ik stel mezelf voortdurend de vraag: waarom zou een klant dit willen en hoe kan ik de klant hiervan overtuigen? Met name Social Media is daarbij een erg handige tool.

Op de Librissite schrijf je regelmatig recensies over kinderboeken. Aan welke criteria moet een goed kinderboek voor jou voldoen?

Poeh! Een lastige vraag. Er zijn veel goede kinderboeken, maar elk boek heeft z’n eigen publiek.
Ik laat een boek op me af komen en dan merk ik vanzelf of het me aanspreekt of niet. Ik volg mijn gevoel en ben minder van het analyseren. Maar goed, ik zal het eens proberen.
Ten eerste hou ik van heldere personages. Het moet duidelijk zijn, wie de hoofdpersoon is. Als het verhaal gedragen wordt door de bijfiguren, dan is er in mijn beleving iets mis.
Hoofdpersonen moeten ook een bepaalde gunfactor hebben. Als lezer moet je zo’n figuur succes gunnen. Als ik halverwege mij alleen maar irriteer aan een personage, dan ben je me op den duur kwijt.
Een verhaal moet ook pakkend zijn. Liever korte hoofdstukken met veel vaart, dan lange hoofdstukken waar we heel lang blijven hangen in een hoop geneuzel.
Zinnen moeten lekker lopen. Kinderboeken worden vaak voorgelezen en dan moet je niet bij elke zin blijven haken.
Er moet ook een bepaalde groei zijn. Soms gaat het om zeer diepgaande groei, zoals de verwerking van een emotioneel probleem, en soms is het gewoon een oppervlakkige groei. Maar uiteindelijk moet de hoofdpersoon aan het einde van het boek iets bereikt hebben.
Tot slot vind ik een aantrekkelijke omslag erg belangrijk. Het moet uitnodigen om te beginnen met lezen, maar het moet ook tussendoor uitnodigen om verder te lezen.

Wat maakt kinderboeken zo aantrekkelijk voor jou en welke genres lees je het liefst?

Kinderboeken kunnen heerlijk vrij zijn. Als in een volwassen boek blauwe tomaten voorkomen, dan moet je als lezer proberen te achterhalen waarom die tomaten blauw zijn. Maar in een kinderboek kan ik gewoon denken: Oké, blauwe tomaten. Cool! De kinderboekenschrijver mag zelf bepalen welke logica geldt in het boek.
Ik ben dol op variatie. Humor, avontuur, magie, spanning, historisch, realistisch, ik vind het allemaal leuk. Maar voor mij moet het wel overtuigen binnen het genre waar het thuis hoort.

Welk genre lees jij het liefst als het gaat om boeken voor volwassenen?

Ook hierin heb ik me nooit vastgebonden aan een genre. Ik hou juist van afwisseling. Goede en boeiende boeken komen in alle genres voor.

Is er voor jou verschil tussen een boek lezen voor een recensie of voor je plezier? Of lees je alleen voor je plezier en zie je wel of je het dan ook bespreekt?

Uitgangspunt bij het schrijven van recensies is de vrijheid om zelf te bepalen welke boeken ik behandel. Ik analyseer niet zozeer een boek, maar beschrijf mijn enthousiasme voor het boek. Dat is ook precies de reden waarom mensen zo positief reageren op mijn stukjes.

Je bent een zeer enthousiaste boekverkoper. Wat maakt dit vak voor jou zo de moeite waard?

In eerste instantie is het vooral dat ik van mijn liefde voor boeken mijn werk kan maken. Daarnaast zijn het de vele contacten, die ik in de afgelopen jaren gelegd heb. Klanten, andere boekverkopers, schrijvers, uitgevers, bibliotheekmedewerkers. Social Media hebben hier enorm aan bijgedragen. De lijntjes zijn kort en mijn netwerk is in relatief korte tijd enorm groot geworden.
Ik werk in een hecht team met zeer kundige mensen. Ik heb in de afgelopen jaren zoveel geleerd van mijn collega’s. Want ondanks mijn enthousiasme ben ik verre van perfect. Het is geweldig om te zien hoe makkelijk medewerkers omgaan met bepaalde situaties. Daar kan ik dan echt wat van meekrijgen.

Schrijf jij als boekverkoper ook weleens aanbevelingen op buikbandjes?

Voortdurend! Elk boek waar ik enthousiast over ben, krijgt een buikband. Als verkoper kan ik onmogelijk elke klant helpen, maar een buikband is een zeer handige tool om te adviseren. Veel klanten zijn dolblij met de buikbandjes, want ze zien soms door de bomen het bos niet meer. Enige voorwaarde voor mij is, dat het mijn eigen woorden zijn. Ik schrijf geen citaten van anderen over.

Als je zelf eigenaar zou zijn van een boekhandel, hoe zou dan jouw ideale boekhandel eruitzien?

Mijn ideale boekhandel is een gezellige plek, het liefst met allerlei magische hoekjes. Een winkel waar je echt op onderzoek uit kunt gaan. Ik kan bijvoorbeeld enorm genieten van kinderafdelingen waar bijvoorbeeld een boot staat of een speelhoek.
In Den Haag hadden we jaren geleden Elf, een fantasyshop. Dat was echt mijn lievelingswinkel. Alles was magisch. Achterin hing een spiegel waarin om de zoveel tijd de heilige Graal te zien was. Er werden ook workshops en lezingen gegeven. Het was altijd een feest om daarlangs te gaan. Dat is voor mij altijd het ideale beeld gebleven.

Er verschijnen jaarlijks zo ongelofelijk veel boeken: hoe maakt de boekhandel waar jij werkt hierin keuzes?

Dat is grotendeels het werk van Lenneke Gons en Cor Wiersma. Zij volgen het nieuws, ze lezen catalogi en bezoeken beurzen. Klanten denken waarschijnlijk dat het een leuke klus is die je even doet. Maar de werkelijkheid is, dat het tijdrovend is, en soms echt moeilijk. Wat is interessant en waar heb je publiek voor? Welke titels moeten groot ingekocht worden? En welke titels zullen niet lopen? Het is lastig omdat je het vaak alleen moet doen met een foto en een korte tekst. Ik vind het toch maar knap dat ze dan net die ene titel in de winkel hebben liggen.

Heb jij als boekverkoper een advies (of adviezen) aan uitgevers?

Een uitgever heeft één hoofddoel, namelijk zoveel mogelijk boeken verkopen. Hiervoor zijn er meerdere tools. Een goed contact met de boekverkoper is erg belangrijk. Luister naar wat een boekwinkel nodig heeft. Soms worden er enorme hoeveelheden promotiemateriaal verstuurd, terwijl er niet gevraagd wordt of een winkel hier iets mee kan. Er gaat zoveel de papierbak in, gewoon omdat er geen ruimte voor is.
Wees praktisch met je promotiemateriaal. Enorme kartonnen bouwwerken zien er leuk uit, maar soms is de beschikbare ruimte gewoon die stapel boeken.
Daarnaast is het voor uitgevers ook steeds weer een afweging in hoeverre ze leesexemplaren beschikbaar willen stellen. Maar klanten verwachten van verkopers, dat ze het boek kennen. En een boekverkoper zal sneller boeken adviseren, waar die mee bekend is. Wees dus niet te zuinig.
Zelf ben ik een enorme voorstander van digitale leesexemplaren. Het is goedkoper en persoonlijk vind ik het praktischer.

Veel boekhandels staan er niet goed voor. Denk je dat er nog een toekomst is voor de fysieke boekwinkel?

Consumenten moeten weer leren winkelen. Een groot voordeel van de fysieke winkel is, dat het product ter plekke ingezien kan worden. Maar er zijn wel bepaalde spelregels.
Ga niet onzorgvuldig met de koopwaar om. Verwar de boekwinkel niet met een bibliotheek. Gebruik de winkel ook niet als showroom voor je latere online-aankopen. De winkel leeft van jouw aankopen in de winkel.
De consument is steeds makkelijker en mondiger geworden. Het internet heeft veel veranderd. Het lastige is, dat gunsten steeds meer als rechten worden gezien. Dat is ook merkbaar in het ruilbeleid. Mensen eisen dat ze kunnen ruilen, terwijl dat echt geen verplichting is. Het is een gunst van de winkelier aan zijn klant.
Maar als de consument en de boekhandelaar elkaar het beste van alles gunnen, dan is er zeer zeker een toekomst voor de fysieke boekwinkel.

Vragen: Tiny Fisscher en Pieter Feller