Ode aan lezen en schrijven en meer
Meneer Droste van het Kinderboekenmuseum – Sjoerd Kuyper – illustraties Sylvia Weve – Hoogland & Van Klaveren – 100 blz.
In 2020 vierde het Kinderboekenmuseum zijn 25-jarig bestaan. Helaas gooide corona roet in het eten en kwamen de geplande jubileumactiviteiten niet tot allemaal hun recht. Toch had het jaar een feestelijk einde. In december verscheen het jubileumboek Meneer Droste van het Kinderboekenmuseum, geschreven door Sjoerd Kuyper en van illustraties voorzien door Sylvia Weve.
Zoals de naam van de hoofdpersoon – ‘meneer Droste’ – al doet vermoeden en ook zichtbaar is gemaakt in de omslagillustratie speelt het zogenaamde Droste-effect een belangrijke rol in het boek. Het beeld op de cacaoblikken van de firma Droste – een verpleegster die een dienblad draagt met net zo’n blikje, waarop ook weer een verpleegster staat met een dienblad met zo’n blikje, enzovoorts – is op ingenieuze wijze verwerkt in het boek. Meneer Droste van het Kinderboekenmuseum is namelijk een boek dat gaat over het schrijven van een boek dat over het schrijven van een boek gaat.
Meneer Droste is nachtwaker van het Kinderboekenmuseum. Hij is 66 jaar en gaat over een jaar met pensioen. Hij wil zijn afscheid laten samenvallen met de viering van het 25-jarig jubileum van het museum. Dat klinkt als een feestje, maar toch kijkt meneer Droste er niet naar uit. Het liefst wil hij in het museum blijven, net als alle schrijvers en illustratoren die een definitieve plek in het museum hebben gevonden. Om dat te bereiken besluit hij een boek te schrijven. Maar op die klus verkijkt hij zich nogal. Al zijn pogingen mislukken. Misschien kan hij dan als tekenaar een plaats verwerven in het museum. Zijn tekenpoging is echter ook weinig geslaagd. Een eeuwige plaats in het museum lijkt niet voor hem te zijn weggelegd.
Gelukkig is er dan kleinzoon Tiuri, die als cadeau voor zijn negende verjaardag een nacht bij zijn opa in het museum mag doorbrengen. Net als zijn moeder Ronja vroeger als klein meisje regelmatig deed, nadat haar moeder – opa’s geliefde vrouw Eline – was overleden. Het wordt een bijzondere nacht. Tiuri ontdekt niet alleen dat het museum ’s nachts anders is dan overdag, ook leert hij zijn opa beter kennen. Die vertelt hem over zijn pogingen om een boek te schrijven, om zo een plekje in het museum te veroveren. Daarop stelt Tiuri dat je beter iemand in een boek kunt zijn dan de schrijver van het boek. Schrijversnamen worden immers nogal eens vergeten, maar hoofdpersonen van boeken niet. Zo kent Tiuri wel Pinokkio, Dolfje, Lampje, Harry Potter, Jubelientje en Mees, maar weet hij niet van allemaal wie hen heeft bedacht.
Het gesprek brengt Tiuri op een idee. Er moet een boek óver opa komen. En dat boek moet klaar zijn als opa afscheid neemt van het museum. Nadat Tiuri met zijn moeder over het plan heeft gepraat, gaat de bal al snel rollen. De favoriete schrijver van opa is bereid het verhaal te schrijven, zijn favoriete tekenaar wil de illustraties maken en een uitgever in Hoorn wil er een echt boek van maken. Al gauw gaat iedereen aan de slag. De schrijver wil daarbij van Tiuri weten welke wensen hij voor het boek heeft. Dat zijn er zeven. De schrijver belooft zijn stinkende best te doen om al die wensen van Tiuri uit te laten komen.
Aldus ontstaat een spannend boek waarin opa de held is en waar opa gelukkig van wordt. Een boek waarin humor zit en ‘gekte’. ‘Boeken waar geen gekte in zit, zijn waardeloze boeken’, vindt opa immers. Het is ook een boek waarin werkelijkheid en fantasie door elkaar lopen, een boek waarin de geheimzinnige afgehakte handen van Ite, waarnaar veel schrijvers op zoek zijn, een grote rol spelen. En vooral een boek waarmee opa de plaats in het Kinderboekenmuseum krijgt die hem altijd voor ogen heeft gestaan.
Meneer Droste van het Kinderboekenmuseum is echter meer. Het is ook een boek over schrijven, over lezen, over boeken. Over de kracht van de verbeelding. Als de schrijver aan Tiuri vraagt waarom hij leest, antwoordt die dat je in heel veel werelden leeft als je leest, ‘ieder boek is een wereld’. ‘En als de wereld in een boek je niet bevalt, stap je er weer uit. Je hoeft alleen maar het boek dicht te staan. En dan kun je aan een ander boek beginnen, een nieuw avontuur.’ Daarmee is Meneer Droste van het Kinderboekenmuseum een ode aan het lezen. Maar ook een ode aan het schrijven: ‘Misschien is schrijven uitgevonden (…) om dingen te bewaren die nooit verloren mogen gaan.’
Tegelijkertijd is Meneer Droste van het Kinderboekenmuseum een verhaal over liefde en verbondenheid. Over de onverbrekelijke band tussen een opa en zijn kleinzoon en over de liefde van meneer Droste voor zijn dochter en voor zijn gestorven vrouw. Dat geeft het boek diepte en maakt het vooral ook warm en ontroerend.
Meneer Droste van het Kinderboekenmuseum is een gelaagd verhaal, daarin ondersteund door krachtige en soms ook geheimzinnige illustraties van Sylvia Weve. Het is boek dat uitdaagt. Dat geldt zeker ook voor de ingenieuze constructie, die soms de vraag oproept in welk verhaal je zit. In dat van meneer Droste, in dat van Tiuri, in dat van de schrijver, in dat van Ite, of…? Soms lijkt het een puzzel die op meerdere manieren kan worden gelegd.
Van een puzzel is ook sprake wat betreft de talrijke verwijzingen naar boeken en schrijvers. Bij de namen van Tiuri en zijn moeder Ronja is dat niet zo moeilijk. Andere verwijzingen behoeven meer zoek- en denkwerk. Dat geldt vooral voor de verborgen schrijversnamen. Middels een prijsvraag worden lezers uitgedaagd die te vinden. En ook wordt hun gevraagd na te denken over de vraag wat meneer Droste fout heeft gedaan bij het schrijven van zijn verhalen. De prijs die kan worden gewonnen, is een bezoek aan het Kinderboekenmuseum met de hele klas en daarbij een ontmoeting met schrijver Sjoerd Kuyper. ‘Zo kun je eindelijk in het echt een personage uit een boek ontmoeten!’
Boek bestellen!
