Op zichzelf teruggeworpen
Het gebeier van Bicêtre – Georges Simenon – Vertaling: J.P. van der Sterre en R. Ghoos – De Bezige Bij – 176 blz.
Van Simon Vestdijk, die grotendeels in de vergetelheid is geraakt, werd gezegd dat hij sneller kon schrijven dan God kon lezen. Vestdijk valt qua productie in het niet bij Georges Simenon. Schreef Vestdijk uitsluitend literaire werken, Simenon deed dat niet en dat spreekt voor sommige critici in zijn nadeel. Kan een man die begon als een journalist zonder opleiding en, die om in zijn onderhoud te voorzien, tientallen romannetjes onder pseudoniemen schreef, alvorens hij zich zette aan de verhalen (meer dan 80) over commissaris Jules Maigret, wel serieuze literaire romans schrijven? Natuurlijk zijn niet alle romans even goed gelukt, maar een aantal kan zeker tot de wereldliteratuur worden gerekend, zoals Het gebeier van Bicêtre.
De succesvolle uitgever van een krant in Parijs, René Maugras, belandt na een hersenbloeding in een ziekenkamer van een gesticht voor mensen met hersenaandoeningen in de buurt van de kerk van Bicêtre. Tijdens het wekelijkse etentje met andere hooggeplaatste Parijzenaars is hij neergestort in de toiletruimte van restaurant Le Grand Févour en buiten bewustzijn naar het gesticht gebracht. Door zijn bevoorrechte positie krijgt hij een privéruimte met een dag- en een nachtzuster. Zijn vriend, dokter Besson d’Argoulet, heeft ervoor gezorgd dat hij daar de beste verzorging krijgt van dokter Audoire, de meest vooraanstaande hersendokter van Parijs.
Als hij bijkomt uit zijn coma is het gebeier van de klokken van de kerk zijn eerste zintuiglijke waarneming. Dit boek is een nieuwe vertaling van Les anneaux de Bicêtre dat in 1963 voor het eerst verscheen onder de titel De klokken van Bicêtre in een vertaling van K.H. Romijn. Niet voor niets brengt De Bezige Bij dit boek opnieuw uit, want het wordt gezien als een klein meesterwerk. Hoewel de verzorging van patiënt Maugras ons nu volstrekt vreemd aandoet, moeten we daar wat omheen lezen. Het is geen groot dramatisch verhaal, maar het gaat om het innerlijk leven van de hoofdpersoon. Van het ene op het andere moment is hij van gevierd krantenman een wrak geworden. Hij kan niet meer aan de touwtjes trekken, maar is een willoze pop geworden waar naar believen mee wordt gesold.
Er zijn wat overeenkomsten tussen Simenon en Maugras (een naam die opvallend veel op Maigret lijkt). Beiden zijn begonnen als journalist en zijn succesvol geworden. Beiden roken pijp en ook Maugras heeft meerdere huwelijken achter de rug, net als Simenon. In zijn jonge jaren als journalist heeft Simenon ontzettend veel verschillende mensen uit alle lagen van de bevolking ontmoet, iets wat een schrijver later natuurlijk goed kan gebruiken. Bovendien is hij een groot observator, net zoals Maugras. Maugras ligt in zijn bed en langzamerhand begint hij te herstellen van zijn rechtszijdige verlamming en het uitvallen van zijn spraak. Er is bij hem echter geen innerlijke drang om te herstellen en zijn plek als krantenman weer in te nemen. Hij wil ook zo weinig mogelijk mensen zien. Zelfs zijn veel jongere vrouw, Lina, wil hij dagenlang niet zien. Ook zijn vervanger bij de krant, een man met de vreemde naam Colère, wil hij aanvankelijk niet aan zijn bed hebben.
Maugras observeert de mensen die hij wel moet dulden, van wie de dagzuster Blanche de voornaamste is. ’s Nachts waakt zuster Joséfa over hem, die op een veldbed naast het zijne slaapt. Ook kan hij de oude mannen bekijken die overdag op de binnenplaats schuifelen in hun grijsblauwe gestichtskleding. Maanden verblijft hij in het gesticht om te revalideren. Langzaam krabbelt hij op, al wordt hij waarschijnlijk nooit meer de oude. Zijn alcoholistische vrouw Lina en hij groeien weer langzaam naar elkaar toe. Zal zij de reddingsboei zijn waar hij zich aan kan vastklampen? Simenon is nog niet zo vergeten als Vestdijk en deze heruitgave kan voor een opleving zorgen. Lees deze boeiende roman en ontdek een schrijver (als je zijn werk nog niet kent) die boeken heeft geschreven die de tijd kunnen doorstaan.
