Afscheidskleuren – Bernhard Schlink
Een leven gevat in een kort verhaal
Van een echte rode draad is misschien geen sprake in deze bundel met korte verhalen, maar het thema ‘verraad’ komt steeds weer terug in de verhalen, die voornamelijk bevolkt worden door oude, goed opgeleide mannen. In ‘Kunstmatige intelligentie’ gaat het om een man wiens beste vriend Andreas is gestorven. De hoofdpersoon mist zijn oude kameraad, maar is ook blij dat een geheim dat hij voor zijn vriend verborgen wilde houden nooit aan Andreas is geopenbaard. Beiden woonden in de DDR en werkten daar samen aan een project over kunstmatige intelligentie. Toen de hoofdpersoon erachter kwam dat Andreas uit de DDR wil vluchten, gaf hij hem anoniem aan. Als Andreas jaren later vrijkomt, gaan ze weer samenwerken. Vaak heeft hij op het punt gestaan om de waarheid aan Andreas te onthullen, maar hij deed het niet. Maar dan dreigt Andreas’ dochter Lena roet in het eten te gooien. Ze wil het verleden van haar vader onderzoeken. We zijn getuige van een innerlijke strijd en onderzoek van de hoofdpersoon waarbij hij zijn aangifte van destijds probeert te bagatelliseren.
In ‘Picknick met Anna’ is de hoofdpersoon een man op leeftijd, die zijn overbuurmeisje, een dochter van immigranten, zo’n beetje alles heeft geleerd wat er nodig is om aan een volwassen leven te beginnen. Als ze op een gegeven moment haar eigen weg gaat, voelt hij zich door haar verraden. Als het helemaal mis gaat met Anna, zwijgt hij. Ook in ‘Muziek van broer en zus’ is er sprake van verraad. Hier kijkt Philip terug op zijn leven en zijn liefde voor Susanne, een klasgenote op de middelbare school. Philip komt veel bij haar thuis en wordt bevriend met haar gehandicapte broer, Eduard. Dat was ook de opzet, want Susanne is niet verliefd op Philip. Ze was op zoek naar een vriend voor haar broer. Philip voelt zich verraden en als Eduard erop aandringt dat ze samen moeten gaan studeren, vlucht hij naar de VS om aan de situatie te ontsnappen. Op latere leeftijd komt Philip Susanne weer tegen. Het einde van het verhaal zit tegen de kitsch aan.
‘Dochterlief’ gaat over een man en zijn stiefdochter, die lesbisch blijkt te zijn. Zij en haar vrouw willen graag een kind, maar het lukt ze niet om zwanger te raken via IVF. De ontknoping van dit verhaal was al snel duidelijk en nogal ongeloofwaardig. In ‘Die zomer op het eiland’ gaat een jochie van een jaar of tien alleen op vakantie met zijn moeder. Het is 1957. In de trein op weg naar de vakantiebestemming bekijkt hij zijn moeder voor het eerst nauwgezet en ziet dat ze mooi is. Die schoonheid wordt ook opgemerkt door een mannelijke vakantieganger op het eiland. Als het zoontjes erachter komt dat zijn moeder geen middagdutjes doet als hij in de duinen aan het spelen is, maar seks heeft met de vakantieganger, verraadt hij haar niet. Na haar dood vindt hij de brieven die de verliefde vakantieganger jarenlang aan zijn moeder schreef. De laatste niet meer geopend. Vader heeft er nooit iets van geweten.
Een kort verhaal is voor Schlink lang genoeg om een heel leven neer te zetten. Zijn taalgebruik is aangenaam om te lezen. Niet veel metaforen, maar ook geen clichés en nooit platvloers. In een paar zinnen kan hij een situatie duidelijk neerzetten en hij blijkt een groot psychologisch inzicht te hebben. De plots zijn soms wat gekunsteld, maar de karakters overtuigen allemaal. Afscheidskleuren is een bonte verzameling verhalen en misschien wel het afscheidsboek van Schlink, die intussen 77 jaar is. Als dat zo is, dan is het een waardig slotakkoord.
Boek bestellen!
