Liefde tussen zwart en wit

Fortuna’s kinderen – Annejet van der Zijl –  Hollands Diep – 288 blz.

‘Omdat ik zo graag wil weten hoe het afloopt’. Deze door de kunstenaar Armando uitgesproken woorden op de vraag waarom hij, ondanks zijn hoge leeftijd, toch steeds weer een wit doek op de ezel zette, zijn Annejet van der Zijl op het lijf geschreven. Ze inspireerden haar tot het uitzoeken en schrijven van de bijzondere geschiedenis van Leon en Juliette Herckenrath en hun nazaten.  In 2020 publiceerde ze Leon en Juliette, het Boekenweekgeschenk van dat jaar. ‘Een lief verhaal in wrede tijden’. Leon Herckenrath is een 18-jarige zakenman die in 1818 naar Charleston vertrekt om zijn geluk in Amerika te zoeken.

Hij nam zijn intrek in het huis van James Magnan, die samen met zijn broer een plantage runde en daarvoor gebruik maakte van slaven. Kort na zijn aankomst werd hij ernstig ziek, de gevreesde gele koorts, en de kans dat hij dit zou overleven was niet groot. Hij werd verzorgd door Juliette, een slavin die eigendom was van James Magnan. Ze verzorgde hem zo goed dat hij wonder boven wonder overleefde en weer terug naar Nederland kon reizen om daar verder aan te sterken. Hij was echter tot over zijn oren verliefd geworden op Juliette en keerde terug naar Charleston. Daar kocht hij Juliette vrij voor het exorbitante bedrag van 1000 dollar.

De twee geliefden trouwden en leefden in het geheim als man en vrouw en binnen enkele jaren baarde Juliette vier kinderen en werd het steeds moeilijker om hun geheime samenleven vol te houden. In die tijd ontstonden er steeds vaker opstanden onder de slaven en de wetten worden aangescherpt. De situatie wordt te gevaarlijk en Leon besluit zijn kinderen en vrouw één voor één naar Nederland te smokkelen. Daar worden ze liefdevol opgevangen door de moeder van Leon op het landgoed Geerbron bij Monster. Ze voelen zich helemaal thuis in Nederland, maar de prijs voor hun veiligheid was hoog. Leon was vaak in Amerika voor zaken en Juliette zou haar moeder en haar vaderland nooit meer terug zien.

“En zo waren de zwarte Herckenraths verstrooid geraakt door de westenwind die rond hun voormalig ouderlijk huis in Monster zo ongenadig tekeer kon gaan.”

Het is een mooi en levendig geschreven verhaal dat je helemaal meeneemt in de wereld van slavernij, de wreedheid en onmenselijkheid van de slavenhandel die nog zolang door zou gaan.

Toen Annejet van der Zijl het Boekenweekgeschenk had geschreven liet het verhaal haar niet los. In 2019 vertrok ze dan ook opnieuw naar Amerika en werd gegrepen door het verhaal van het oudste kind van Leon en Juliette, Virginie. Als slavin geboren in Charleston, op haar negende door haar vader naar Nederland gesmokkeld, om als rijke vrouw in Amerika te overlijden. Wie was deze vrouw, wat was haar geschiedenis?

Zo komen we bij deel twee van Fortuna’s kinderen. Hierin beschrijft Van der Zijl het levensverhaal van Virginie en haar man Ko (die zich James liet noemen) de Fremery, de beste vriend van haar vader. Ook hij is een handig zakenman en ziet kansen in Amerika waar in San Francisco de goudkoorts hoog is opgelopen.

Al snel heeft hij door dat hij het niet in goud moet zoeken en wordt een succesvol bankier. Na een paar jaar haalt hij Virginie op uit Nederland, een gevaarlijke en lange reis. Per zeilschip naar Panama, over land door de jungle vervolgens per boot naar Californië. In dit deel spelen de personages een ietwat ondergeschikte rol. Het is meer beschrijvend dan deel één.

Veel aandacht gaat uit naar de geschiedenis van Amerika, het ontstaan van de bloeiende economie van Californië, de Burgeroorlog, de afschaffing van de slavernij, de beurskrach. Veel jaartallen en feiten, zeer gedegen beschreven. Voor wie van geschiedenis houdt is Fortuna’s kinderen een aanrader, voor wie meer geïnteresseerd is in de zielenroerselen in de levens van Virginie en James en hun familie is het wellicht wat teleurstellend. Fortuna’s kinderen is dan ook een kroniek en geen roman.

Maar boeiend is het zeker en het is goed dat hun geschiedenis is verteld. Eén keer per jaar is de grafkelder van de familie Herckenrath geopend voor publiek. Wie wil, kan daar een kijkje gaan nemen. Men kan dan vanaf de drempel een blik werpen op de kisten van Leon en Juliette, dicht naast elkaar, omringd door hun kinderen en familie. Boek bestellen!

Nelleke Feller