Wat doe jij eigenlijk?

Waarom werken we? – Anna Lillioja – Hollands Diep – 204 blz.

Anna Lillioja (1988) is freelancejournalist en schrijver. Ze is geboren in Estland, groeide op in Rotterdam en woont samen met haar vriendin in Leeuwarden. In het boek Waarom werken we? gaat de auteur op zoek naar de reden(en) waarom we werken. Zij heeft diverse mensen met heel uiteenlopende beroepen geïnterviewd voor haar wekelijkse interviewrubriek Wat doe je eigenlijk? voor nu.nl. In haar boek komen deze verhalen tezamen. Ze bezoekt onder andere een klooster en een gevangenis. Ook trekt ze met een boswachter de natuur in en raadpleegt een blotevoetengoeroe.

Wat doe jij eigenlijk?

In de westerse wereld is een veel gehoorde vraag: ‘Wat doe jij eigenlijk?’ Veel mensen hangen hun identiteit op aan hetgeen ze voor hun werk doen. De vraag is of dit altijd zo is geweest en waarom werk zo belangrijk is. Hebben we werk nodig om ons nuttig te voelen of om een doel in het leven te hebben? Of is onze onvervulbare drang om te werken te wijten aan het kapitalisme en de onophoudelijke groei die dat systeem voorschrijft. In acht hoofdstukken wordt vanuit zeer verschillende gezichtspunten de functie van werk beschreven.

Verschillende aspecten van werk

In het eerste hoofdstuk komen dromen in relatie tot het werk aan de orde. Zo zijn er droombanen, maar ook droomkandidaten, carrièredromen en toekomstdromen. Uit onderzoek blijkt dat veel potentiële toekomstdromen al in het zevende levensjaar vorm krijgen en dat die niet veel meer veranderen tegen de tijd dat een kind zeventien is. Worden wat je wilt is een mooie gedachte, maar in werkelijkheid is deze droom enigszins verbonden aan hetgeen de mensen om hen heen doen. Is moeder advocaat dan willen de kinderen ook advocaat worden.

 Blotevoetengoeroe

 Met een blotevoetengoeroe bekijkt de auteur het effect van schoenen (en kleding) op werk. Het dragen van sloffen of sokken wordt geassocieerd met luiheid of vrije tijd. Jezelf aankleden zorgt psychologisch voor extra motivatie. Tijdens de coronapandemie werd thuiswerkers aangeraden om niet in pyjama te werken, maar nette kleren aan te trekken en haar te kammen. Werken wordt veelal gezien als stappen zetten in zowel letterlijke als figuurlijke zin. Werkkleding of een uniform laten zien waar je bij hoort. Degene die een maatpak draagt wil laten zien dat hij/zij bij de hogere functionarissen of managers hoort. Met ons uiterlijk dragen we onze status of rol de maatschappij uit of laten we zien hoe we gezien willen worden. Denk aan de Oekraïense president Zelensky. Sinds Rusland Oekraïne is binnengevallen en er oorlog is loopt hij altijd in groene leger-T-shirts rond. Hij straalt hiermee uit niet boven het volk te staan en bereid is om naast hen te staan in de strijd voor de vrijheid van zijn land.

Robots en dieren

De auteur gaat ook in op de rol van robots op het werk. Echter meer werk in minder tijd kunnen doen resulteert niet in meer vrije tijd, maar bijna altijd in nog meer willen produceren in de tijd die je hebt. Zijn we verslaafd aan het werk? Of is de mens gemaakt om steeds nieuwe dingen te maken en creëren? In het vijfde hoofdstuk worden paralellen getrokken tussen de dierenwereld en de werkende mens. Denk aan: de bijenkoningin met haar werkvolk, werk- en luxe paarden, de ratrace en horecatijgers.

Bajes en klooster

Via een uitstapje over werken in de bajes (door de gedetineerden) komt de auteur tot een veelzeggend citaat van Voltaire toen hij zei: “De arbeid bevrijdt ons van drie grote rampen: de verveling, de ondeugd en de armoede”. Discipline en een dagritme geeft de gedetineerden ook geborgenheid en duidelijkheid. In een klooster komen weer andere aspecten van werk aan de orde. Het gaat dan meer over zingevingsvragen en de rol van werk hierin. In dit boek komen diverse aspecten van werk aan de orde. De vraag waarom we werken kan op verschillende manieren beantwoord worden, waarbij niet alleen persoonlijke argumenten een rol spelen, maar ook bijvoorbeeld de cultuur waarin je opgroeit.

Jitske Bijker