Aan de zijlijn van de samenleving
Het uur van Zimmerman – Karolien Berkvens – Lebowski – 175 blz.
Loet Zimmerman heeft er nooit van gehouden om in het middelpunt van de belangstelling te staan. Hij is dan ook blij dat zijn afscheid als roostermaker van het Roggeveen Lyceum samenvalt met de borrel voor de zomervakantie. Hij ondergaat het afscheid, en de speech van de jonge rector Boerhaeve gelaten en neemt de kaarten en een puzzel waarop alle docenten zijn afgebeeld bescheiden in ontvangst. Berkvens introductie van haar hoofdpersonage is helder. Het afscheid van de school en ook de typering van Boerhaeve komt goed uit de verf.
Zimmerman gaat na zijn afscheid lopend naar huis en wordt overvallen door een jongen met donkere ogen. Vooral de ogen maken indruk op Zimmerman en dat beeld komt dan ook heel vaak terug in het boek.
“De jongen staart hem aan. Hij heeft ontstellend donkere ogen, Zimmerman kan de pupil niet van de iris onderscheiden. Het zijn zwarte gaten waarin alles verdwijnt.”
De jongen berooft hem van zijn horloge, een geschenk van zijn overleden ouders, en van zijn portemonnee en sleutels. Hij verzet zich amper en wordt zo hevig toegetakeld dat hij in het ziekenhuis belandt. Daar wordt hij alleen bezocht door zijn zoon Daniël, een klassieke mislukkeling, met wie Zimmerman een stroeve relatie heeft.
Al snel is duidelijk dat Zimmerman een man is die altijd aan de zijlijn van de samenleving heeft geopereerd. Ooit was hij voor een blauwe maandag wiskundeleraar, maar dat was geen succes. Berkvens beschrijft zijn omgang met de pubers geloofwaardig en net als Zimmerman ben je als lezer blij dat hij van die ellende bevrijd is en dat hij zijn leven heeft kunnen slijten in zijn eigen kantoortjes, als roostermaker, denkend in acht blokken van vijftig minuten.
Het stuk waarin Zimmerman uit het ziekenhuis komt en enige wordt verzorgd door zijn zoon Daniël is niet het sterkste deel van het boek. Het duurt gelukkig niet lang. Daarna komt Berkvens weer goed in het ritme en vertelt ze hoe de overval ingrijpt in het dagelijks leven van Zimmerman. Afwisselend vertellend over heden en verleden, komen we veel over hem te weten en over het verlies van zijn grote liefde Lucy, de moeder van Daniël. Door de overval heeft Zimmerman een trauma opgelopen, waardoor hij het gevoel krijgt dat hij wordt achtervolgd door de jongen met de donkere ogen. Hij raakt de grip op zijn leven, dat altijd volgens vaste patronen verliep, helemaal kwijt.
De angst die Zimmerman in zijn greep heeft, had wel wat indringender beschreven kunnen worden, maar zijn worsteling om zich na zijn pensioen te handhaven is toch zo boeiend dat je wil weten hoe het verhaal zal aflopen. Berkvens stijl is direct, met veel korte zinnen en dialogen. Geen opvallend mooie beelden, maar de typeringen van de personages zijn over het algemeen raak. Karolien Berkvens die al een paar theaterstukken op haar naam had staan, heeft met Het uur van Zimmerman een verdienstelijk debuut geschreven.
