Een prachtige Romeo & Julia in proza

Romeo & Julia – Tiny Fisscher – Blossom Books – 168 blz.

Auteur Tiny Fisscher (Castricum, 1958) stuurde een bewerking van Romeo & Julia naar Blossom Books. Daar speelde men al enige tijd met het idee een serie te beginnen. De uitgever is gespecialiseerd in boeken voor Young Adults en er hoefde dus niet lang gedacht te worden wat het thema van de serie moest zijn: bewerkte wereldklassiekers voor YA. Fisscher schoot haar pijl in de roos door – zoals de opzet van Blossom Books is – zeer dicht bij het origineel te blijven, maar wel zodanig te ‘moderniseren’ dat het voor de huidige lezer gemakkelijker is toegang te krijgen tot dit verhaal in plaats van het hoogdravende toneelstuk van William Shakespeare, vertaald of oorspronkelijk.
Net als nu, werd ook vroeger veel over liefde geschreven. Dit boek overbrugt de kloof tussen toen en nu. Wat vroeger – om wat voor reden dan ook – was verboden, is nu ook ‘not done’, maar om andere redenen. Toch staat er één ding als een paal boven water, zoals de auteur in haar voorwoord opmerkt: “… de kracht van de jeugdige, absolute liefde, die door geen gebod of verbod opgeheven of doorbroken kan worden”.

De strekking van het verhaal van Romeo en zijn Julia zal velen wel bekend zijn. Toch even een opfrissertje. We bevinden ons in de zestiende eeuw in de Italiaanse stad Verona. Tussen twee families die hier wonen, bestaat al jaren een vete. Het zijn de families Montecchi en Capuletti. Op een bal ontmoeten Romeo en Julia elkaar en zijn op stel en sprong hopeloos verliefd. Zij is echter uitgehuwelijkt aan Graaf Paris, een Veronese prins. In het geheim trouwen Romeo en Julia met de hulp van broeder Lorenzo. De vete veroorzaakt gevechten in de stad, waarbij Romeo’s vriend Mercutio wordt gedood. Uit wraak doodt Romeo de neef van Julia, Tybalt. Door misverstanden en verkeerde beslissingen loop nu alles mis ….

Fisscher laat kraakhelder zien dat het mogelijk is de zestiende-eeuwse sfeer te behouden en van toneeltekst over te gaan op proza. Dat vereist nogal wat taalgevoel. Zij had al eerder bewezen zoiets aan te kunnen met haar succesvolle bewerking van het beroemde boek Alleen op de wereld van Hector Mallot (Gottmer, 2016). Ze heeft al heel wat boeken voor Young Adults en kinderen op haar naam, waaronder een aantal, zoals Clara (Droomvallei, 2018) samen met Pieter Feller.
Shakespeare gebruikte (soms schunnige) grappen op het toneel om zijn publiek te vermaken. Die zijn nu niet meer adequaat, maar Fisscher laat zeker de humor niet uit het verhaal verdwijnen. Zaken die vroeger normaal waren, zullen de lezer misschien onbegrijpelijk voorkomen. Ik denk daarbij aan bloedwraak en eerwraak, uithuwelijking van vaak zeer jonge meisjes (Julia is pas dertien jaar) en het gemak waarmee men elkaar doodde.

De auteur heeft dit soort zaken dermate vernuftig in het verhaal verweven, dat ze voor de lezer bijna vanzelfsprekend zijn geworden. Ook in stijl blinkt Fisscher uit. Shakespeare zou jaloers zijn geweest op zinnen als “Verliefde mensen zijn zo licht van hart dat ze over een in de wind wiegend spinnenweb kunnen lopen zonder erdoorheen te vallen”. En “Mocht je beledigd zijn dat ik hem [Julia’s hand] toch aanraak, zie mijn lippen dan als twee verlegen pelgrims die hun vrijpostigheid willen goedmaken met een kus”, zegt Romeo. Zodoende en in samenhang met de mooie illustraties van Sophie Pluim, komen Romeo en Julia (en de andere personages) echt tot leven. Ik kijk ernaar uit welke andere beroemde figuren zij ook nog tot leven gaat brengen om aan YA te laten zien hoeveel schoons er nog meer te genieten valt in de wereldliteratuur.

Een paar kleinigheden moeten mij toch van ’t hart. De auteur noemt de moeder van Julia de ene keer signora Capuletti en de andere keer mevrouw Capuletti (p.31). Waarom noemt ze Romeo broeder Lorenzo “heilige vader” (p.60)? Passen woorden als “hartstikke” en “hoteldebotel” wel in het sfeerplaatje?
Over de namen in het boek. Fisscher verantwoordt zich voor het aanpassen van de door Shakespeare gebruikte verengelste namen. Ik vind dat volkomen terecht! Maar waarom Tybalt geen T(h)ebaldo wordt ontgaat mij. “Capuletti”? Da Porto gebruikt in het Italiaans “Capelletti”. De auteur zegt geen plaats voor researchinformatie in het boek te hebben. Toch als het gaat om zo’n klassieker zou ik willen weten waar alles vandaan komt. Daarom hieronder voor de geïnteresseerden een bronvermelding.

Masuccio Salernitano (1410-1475)geboren als Tommaso Guardati wordt over het algemeen gezien als de originele schrijver van het verhaal van Romeo en Julia. Hij is het meest bekend door Il Novellino, een verzameling van vijftig korte verhalen. De verhalen hebben een sterk antiklerikale neiging, waardoor het in 1557 werd opgenomen in de eerste Index Librorum Prohibitorum (lijst van verboden boeken). Het drieëndertigste verhaal is dat van Mariotto en Ganozza, dat door Luigi da Porto (1485-1529) werd aangepast tot Giulietta e Romeo en later als Historia novellamente ritrovata di due nobili amanti (Nieuw gevonden verhaal van twee nobele minnaars) verscheen. Deze drie verhalen, plus nog een latere versie van Matteo Bandello, een Franse vertaling door Pierre Boaistuau en de Engelse vertaling door Arthur Brooke in het gedicht Tragicall Historye van Romeus and Juliet (1562) lijken de bronnen te zijn voor Shakespeares toneelstuk Romeo and Juliet (1591/1596).

Blossom Books verdient de complimenten voor de schitterende uitvoering. Op de cover van het boek staat “Verteld door Tiny Fisscher”. Dit is geen nieuwe vertaling of hertaling of hoe je ook wilt noemen. Nee, de auteur vertelt een wereldberoemd verhaal en ik hing aan haar lippen!

Kees de Kievid