Een verbazingwekkend debuut
Het overgebleven kind – Rhiannon Navin – Vertaling: Angela Knotter – Harper Collins – 382 blz.
Rhiannon Navin werd geboren in Duitsland, woont en werkt in New York. Ze verliet de reclamewereld om haar debuut Het overgebleven kind te schrijven.
Op de cover zie je een jongen die de lezer strak aankijkt. Zijn blik is wat neutraal maar toch zie je dat hier een verhaal achter zit.
‘Wat ik me later nog het best kon herinneren van de dag dat de man met het wapen kwam, was de adem van mijn juf, miss Russel. Die was warm en rook naar koffie.’
Het is een gewone schooldag als de man met het wapen komt. Een gruwelijke schietpartij op de school van de zevenjarige Zach, verandert het leven van vele mensen voorgoed. Vijftien kinderen komen om waaronder Andy, de oudere broer van Zach. Vanaf dat moment draait het leven om de dood van Andy en het verwerken daarvan. Zach zijn leven is opgedeeld in de periode voor en de periode na de schietpartij. Maar Zach wil het liefste dat alles gewoon weer normaal wordt. Dat zijn moeder hem ziet en er voor hem is, in plaats van dat ze alleen maar met de dader bezig is. En hij vindt het verschrikkelijk dat zijn vader voortdurend naar buiten staart. Hoe moet Zach omgaan met het verdriet van zijn ouders en met zijn eigen gevoelens. Andy was vaak gemeen tegen hem en daarom is Zach soms best wel blij dat Andy er niet meer is. Maar mag hij dit wel voelen? Zach trekt zich terug in de kledingkast van Andy. Hij maakt daar zijn eigen veilige plek, een plek waar hij zijn rust vindt en in zijn eigen veilige wereld kan zijn.
Het overgebleven kind verhaalt vanuit het perspectief van Zach, in de eerste persoon. Rauw en eerlijk geschreven, vanuit de gedachten van een kind en met de kinderlijke onschuld die daarbij hoort. Je voelt je als lezer rechtstreeks aangesproken door Zach, hij vertelt zijn verhaal aan jou, deels in zijn eigen (nog kinderlijke) taal. Een jongen die zich eerst niet realiseert wat er precies gebeurd is, daar is hij nog veel te jong voor. Er heerst grote chaos in zijn hoofd en de kledingkast van Andy is de enige plek waar hij al zijn gedachten, die maar heen en weer blijven buitelen, kan ordenen.
‘En ik bedacht dat we toen nog niet wisten dat het de laatste normale dag was, anders hadden we misschien wel geprobeerd geen ruzie te maken zoals we zo vaak deden.’
Alle hoofdstukken zijn door de auteur van een titel voorzien en deze zijn allemaal erg bijpassend. Doordat er vanuit het kind wordt geschreven is de schrijfstijl eenvoudig en uitermate toegankelijk. De kinderlijke onschuld is tastbaar neergezet en laat de lezer onder de huid van deze jongen kruipen. Heel soms fragmenten waarbij ik mij afvraag of een zevenjarig kind dit al kan begrijpen en soms zijn er gedachten die niet helemaal bij de leeftijd lijken te horen. Al is het ook wel weer begrijpelijk dat de omstandigheden voor meer wijsheid zorgen en Zach hierdoor ouder laten lijken. Zach weet meteen je hart te veroveren en zijn verhaal houd je gekluisterd aan het boek.
De auteur laat op een rauwe manier zien wat in zo’n situatie veel gebeurt, het andere kind, dat er nog wel is, wordt over het hoofd gezien. De ouders zijn te druk met zichzelf bezig, wat natuurlijk logisch is na zo’n drama, en vergeten dat ze nog een kind hebben. Een kind dat er niets van snapt, maar dat het net zo goed moeilijk heeft. Zeker nu, terwijl ook vader en moeder het niet bij elkaar kunnen vinden, die niet samen kunnen rouwen. Het is ieder voor zich. Zijn moeder kan totaal niet omgaan met het verlies, ze schopt om zich heen en de ouders van de dader zijn het doel. Ze is bezig met haar eigen strijd, een strijd waarmee ze Andy niet terugkrijgt en Zach alleen maar van haar afduwt. Zijn vader probeert Zach nog wel op te vangen, maar ook hij zit vast in zijn verdriet en het feit dat hij mijlenver van zijn vrouw afstaat, maakt het niet makkelijker.
‘Het was dus helemaal niet beter geworden nu mama’s schrik en verdriet een beetje over waren. Er was nog steeds ruzie, zelfs zonder Andy’
Door de ogen van Zach zien we de worstelingen in de familie en hoe Zach plots op zichzelf teruggeworpen wordt, terwijl hij zijn ouders zo hard nodig heeft. Hier wordt een situatie geschetst die keihard de feiten weergeeft en doet realiseren dat Zach niet de enige is in zo’n situatie. Een situatie waarbij het andere (overgebleven)kind onbewust aan zijn lot wordt overgelaten omdat het verdriet zo groot is…
Het overgebleven kind is het debuut van Navin en wat voor één. De manier waarop zij zich weet in te leven in de belevingswereld van een zevenjarig kind is bewonderingswaardig. Deze roman raakt, laat een verpletterende indruk achter en zal mij nog lang bijblijven.
