Emoties aan het front

Mens blijven aan het front – Andrii Kobaliia en Gilles van der Loo – Hollands Diep – 155 blz.

In de krant, op de televisie; zowel in het nieuws als in praatprogramma’s en columns, is er de laatste tijd één zeer dominant onderwerp ter bespeuren: Oekraïne. Iedereen heeft zo zijun eigen mening over o.a. de smerige streek die Poetin heeft uitgehaal met zijn aanval op dat land. En dei meningen steken we niet onder stoelen of banken. Ook in regeringskringen is Oekraïne een topic. Presidenten, minister-presidenten, ministers en diplomaten buitelen over elkaar heen om toezeggingen tot steun te doen – een paar uitzonderingen daargelaten. In keurige diplomatieke taal en in de netste kleding (Zelensky uitgezonderd!!!) confereren ze erop los. Zorgvuldig wordt bekeken met welke machten/machthebbers rekening gehouden moet worden; de geopolitieke situatie is van groot belang.

Mens blijven

Hoe anders is het in dit boek. Hier komt het bestaan van de individuele strijders aan nhet Russisch-Oekraïense front aan de orde, die totaal afwijkt van het hiervoor geschetste algemene beeld. Wat betekent de oorlog voor de strijdende mensen aan het front??? En dan nog de gewone soldaat. Kees de Lange schreef in zijn liedje Ik kan het niet laten: “Een generaal zit achter ’t front te vechten in zijn tent. En als er duizend sneuvelen, dan zegt hij één procent…” Het zijn er aan Oekraïense zijde intussen veel meer. Soldaten zijn mensen zoals jij en ik, maar hoe kun je in mensonterende toestanden mens blijven? Dat is de gedachte achter dit boek.

Andrii Kobaliia

De Oekraïense journalist Andrii Kobaliia is in Amsterdam (2017). Daar ziet hij een stapeltje (Engelse) boeken op een bankje liggen. Ze zijn daar neergelegd door de schrijver Gilles van der Loo. De twee komen aan de praat en Andrii blijft eten bij Gilles en gaat terug naar zijn eigen land. Maar de twee blijven met elkaar in contact en schrijven elkaar geregeld. Hun vriendschap komt op een laag pitje te staan door het dwingende dagelijks ritme. Andrii woont in Kyiv, heeft het druk met zijn studie geschiedenis en zijn bijbaan bij een Oekraïense radiozender. Ook zoekt hij naar een positie in zijn relaties en zijn innerlijke bestaan. Ook Gilles is niet meer veelvuldig naar zijn vriend op zoek…. Totdat Rusland op 24 februari 2022 Oekraïne binnenvalt. Gilles stuurt Andrii een berichtje met de vraag hoe het met hem gaat. Totzijun ontsteltenis krijgt hij het antwoord dat Andrii zich heeft aangemeld voor het leger. Het boek maakt duidelijk met hoeveel naïviteit Andrii deze stap nam.

Contact

Briefwisseling met iemand aan het front is niet goed mogelijk, vandaar dat ze afspreken elkaar te (video)bellen wanneer dat mogelijk is. Voor Gilles niet zo moeilijk maar Andrii aan het front zit misschien in een loopgraaf of verschuilt zich in een ruïne. Tijdens deze gesprekken kan Andrii zijn hart luchten over veel zaken. De gevechtshandelingen komen hierbij aan de orde en de angst in modderige loopgraven. Hoe moet menig wapentuig bediend worden? Zoek maar een handleiding op YouTube!!! Andrii verfoeit het gedrag van carrièreofficieren, maar ook in het leger is corruptie niet ver weg. Hoe kan hij zijn frustraties de baas worden? Korte seksuele avontuurtjes tijdens verlof; het alsmaar kijken naar romcom’s (Hij krijgt zelf de bijnaam Romeo.). Waar blijft je menselijkheid in deze toestanden. Het enthousiasme van de eerste uren verdwijnt langzamerhand. Waar denk je aan als je een Russische soldaat in het vizier krijgt? Direct schieten, of …

Gilles van der Loo

En hoe zit het dan aan deze kant van de lijn, bij Gilles in Amsterdam? Hij brengt verslag uit van Andrii’s ervaringen en daarnaast schrijft hij (cursief in het boek) zijn reacties en reflecties daarop. Ondanks de nabijheid van zijn vriend tijdens de gesprekken kan hij niet weten hoe het zou voelen ter plekke te zijn. Wat hij met fictieve middelen wel probeert. Hij vraagt zich af of zijn vriend niet afgestompt zal geraken, met alle gevolgen van dien na beëindiging van de strijd. Gilles is gevoelig en beeldend in zijn taalgebruik. Je voelt erin zijn medeleven met Andrii. Daardoor gaat de lezer datzelfde voelen en is Andrii niet langer een persoon in moeilijke omstandigheden in een land ver weg, maar een goede vriend met wie je wil meeleven.

Toekomst

Waar naartoe is hij op weg. Kan zijn leven weer een normale gang krijgen na de strijd of blijft hij met allerlei stoornissen achter. Bij het uitkomen van dit boek is Andrii nog in leven en actief aan het front als bevelhebber van een groep met drones en bellen de vrienden elkaar nog steeds op. Omdat dit onderdeel van de oorlog in Oekraïne in de media sterk onderbelicht is, vult dit boek een lacune op: de menselijke kant van een internationaal conflict.

Nawoord

Hieruit blijkt dan Andrii Kobaliia na al zijn onthutsende ervaringen niet meer in een goede afloop voor Oekraïens gelooft. Hij is bang dat zijn vaderland concessies zal moeten doen aan Rusland. De feiten van dit moment spreken hem hierbij niet tegen! Bij het kopen van dit boek doet direct een financiële bijdrage aan Andrii. Dus wat let u?

Kees de Kievid