Inge Schilperoord schreef fenomenaal debuut

Inge Schilperoord (1973) publiceerde in NRC Handelsblad, Psychologie Magazine en Crossing Border Magazine. Ze werkt als forensisch psycholoog bij onder andere het Pieter Baan Centrum. Muidhond is haar debuutroman.

“De mensen moesten hem niet, dat was altijd zo geweest. Maar de natuur nam hem zoals hij was. Nadat Jonathan bij gebrek aan bewijs is vrijgesproken van tbs, trekt hij weer in bij zijn oude, eenzame moeder, met het vaste voornemen een ander, beter mens te worden. Met groot inlevingsvermogen en een ijzingwekkende narratieve beheersing beschrijft Inge Schilperoord hoe Jonathan uiteindelijk in de fuik loopt die tot een even onontkoombare als verrassende afloop leidt.”

Muidhond gaat over een man die zich aangetrokken voelt tot jonge meisjes. Over pedofilie dus. Je werkt als forensisch psycholoog, onder andere bij het Pieter Baan Centrum. Kun je iets vertellen over de ontstaansgeschiedenis van de roman? En heeft je beroep of hebben ervaringen in je werk een rol gespeeld bij het kiezen van het onderwerp?

Mijn ervaringen tijdens mijn werk hebben zeker wel invloed gehad op het onderwerp van het boek. In het Pieter Baan Centrum deed ik eens een psychologisch onderzoek bij een pedofiele man die enorm worstelde met zijn gevoelens. Hij was in psychotherapeutische behandeling. Zijn worsteling boeide me en ik kreeg met hem te doen. Wat voor strijd moet je wel niet leveren om zo’n deel van jezelf dat geen bestaansrecht heeft onder controle te krijgen? Hoe doe je dat? Over deze vragen ben ik gaan schrijven.

Hoe heb je naast je werk als psycholoog je tijd ingedeeld om aan Muidhond te werken? Had je vaste werktijden?

Ik werk als freelancer dus ik kan mijn tijd goed zelf indelen. Tijdens het schrijven van dit boek heb ik ongeveer 50% van de week als forensisch psycholoog gewerkt en de andere 50% geschreven. Wanneer ik binnenkort aan mijn tweede boek ga beginnen, ga ik dat weer zo doen.

Muidhond – een meer gebruikelijke naam voor deze vis is zeelt – is een bijzondere titel voor een boek. Zijn er andere (werk)titels geweest voor het boek en waarom is er uiteindelijk gekozen voor deze titel?

Nee, dit is eigenlijk altijd de titel geweest. Dat wil zeggen: sinds de vis een rol ging spelen in het verhaal. De vis staat in zekere zin symbool voor de hoofdpersoon. En ik vond muidhond een mooie, intrigerende naam, waarvan de klank ook associaties oproept die kloppen bij het verhaal. Zoals natuurlijk met muiten, maar ook met huid en mond.

De lezer die begint aan Muidhond weet wellicht al waar de roman over gaat. Dat zal misschien zelfs de aanleiding zijn geweest om het boek te kopen. Maar al in de eerste bladzijden van het boek, waarin Jonathan vanuit de gevangenis terugreist naar huis en je indringend beschrijft hoe hij dat ondergaat, merkt de lezer dat hij iets in zijn handen heeft dat bovenal literatuur is. Waar ligt hier je belangrijkste ambitie, bij het ‘geval Jonathan’ of bij de literatuur?

Dank je wel! Mijn belangrijkste ambitie ligt bij de literatuur. Alhoewel het portretteren van een lijdend hoofdpersonage natuurlijk ook vaak is waar literatuur om draait. Dus eigenlijk allebei. Maar, ik heb altijd geschreven, als kind al, en altijd romans willen schrijven, dat was en is mijn grootste ambitie. Ik had ook een eerste boek kunnen schrijven dat verder afstaat van mijn werk.

Eenheid van plaats en tijd is een klassiek uitgangspunt in de literatuur. Je past beide toe. De wijk waar Jonathan woont is op twee huizen na afgebroken. Alleen zijn huis en het huis waarin het buurmeisje Elke woont, tot wie hij zich voelt aangetrokken, staan nog. De beide hoofdpersonen zijn daarmee als het ware afgezonderd van de rest van de wereld. De aanhoudende hittegolf die heerst heeft het effect dat de tijd lijkt stil te staan. Hecht je aan dergelijke basisprincipes?

Daar heb ik niet op die manier over nagedacht. Wel over het afzonderen van de personages. En de hitte. Ze leven in zekere zin onder een stolp die ik over ze heen zet. En ik voer dan de druk op. Ik wilde Jonathan echt aan zichzelf overgeleverd laten zijn. En kijken wat er dan gebeurt.

In zijn streven niet opnieuw in fout gedrag te vervallen maakt Jonathan dagelijks therapeutische oefeningen in werkboeken die de gevangenispsycholoog hem heeft meegegeven. Is dat een situatie die ook in het echt zou kunnen bestaan?

Ja en nee. Zulk soort oefeningen bestaan wel, maar worden normaal binnen een therapeutische setting gegeven. Jonathan komt vervroegd terug naar huis in verband met een hoger beroepzaak waarin hij wordt vrijgesproken. Dat hij dan zo alleen thuis zit met die oefeningen dat is een door mij geconstrueerde situatie. Dat zou in het echte leven wel kunnen maar niet snel gebeuren.

Tijdens het lezen kreeg ik(Peter van der Ploeg) medelijden met Jonathan, ik had met hem te doen. Begrijpelijk, als je ziet hoe hij worstelt. Volstrekt fout natuurlijk, als je beseft waar hij aan toe dreigt te geven. Is dat ook het besef wat je wilt bereiken bij de lezer?

Dat is op zich niet mijn bedoeling geweest. Maar ik vind het wel fijn te horen als lezers empathie met hem krijgen. Daardoor voel je als het goed is als lezer hoe complex zo’n interne worsteling kan zijn. Dat het allemaal niet zo simpel ligt, het goed en kwaad.

Muidhond verscheen in april. Nu, ruim vier maanden later, zijn er weinig kranten, tijdschriften en literaire radio- en televisieprogramma’s waarin het boek nog niet is besproken. Heb je tijdens het schrijven van de roman voorvoeld dat het boek dergelijke aandacht zou kunnen genereren? Of heeft het je verrast?

Ik had geen idee wat ik kon verwachten. De vele positieve recensies en interviews vind ik uiteraard geweldig. Ik heb lang aan het boek gewerkt en dit is een hele mooie erkenning!

Ben je intussen al aan een nieuw boek bezig? Kun je daar iets over vertellen?

Ik ben langzaamaan begonnen aan het denkwerk over een nieuw boek. Maar ik wil er nog niet teveel over vertellen. Het wordt in elk geval iets heel anders dan het eerste en zal veel minder met mijn werk te maken hebben.

Je literaire ambities zijn duidelijk. Daarom zijn we heel benieuwd naar de schrijvers die je graag leest.

Ik lees veel Amerikaanse schrijvers. De korte verhalen van Tobias Wolff, Raymond Carver en Kevin Canty vind ik bijvoorbeeld heel mooi. Willy Vlautin lees ik ook graag. En Faulkner.

Vragen: Peter van der Ploeg en Pieter Feller