Koop je boeken online ook bij de gewone boekhandel!

Inge Happé werd geboren in Haarlem in 1956. Haar vader die eerst zelfstandig ondernemer was, werd daar later wethouder en raadslid. Haar moeder werkte al vanaf haar dertiende en nam later de zorg van een groot gezin op zich, waaronder die voor de twee zoons die Inges vader meenam in hun huwelijk. Inge is de jongste van zeven kinderen. Na de Lagere school volgde de Havo, Mavo, Havo, Atheneum. Ze studeerde enkele jaren politicologie, maar deed daar weinig aan en kwam na een paar jaar werken aan de klachtentelefoon van de Amsterdamse Sociale Dienst uiteindelijk in het boekenvak terecht. Sinds 1986 werkt ze als boekverkoper. Eerst in Haarlem en sinds 1998 in Bloemendaal.

Ze is getrouwd in het jaar van Orwell, 1984. Zij en haar man adopteerden twee kinderen, waarvan een nog altijd (ten dele) onder hun zorg valt vanwege een verstandelijke handicap en autisme. Sinds 2012 zijn ze de blije bezitters van een oude boerderij – uit 1760 – in de Eifel, waar ze nu nog alleen af en toe voor weekenden heen gaan, maar waar ze – als ze mensen hebben gevonden die Boekhandel Bloemendaal willen voortzetten – meer tijd willen gaan doorbrengen. Dan gaat ze daar eindelijk al die boeken lezen die nog op haar liggen te wachten.

Kom je uit een gezin met een leescultuur?

Ja, bij ons thuis werd altijd gelezen. Mijn ouders, broers, zus en ik. Onze eettafel stond naast de boekenkast, dus dan keek je onder het eten tegen al die ruggetjes aan. Je kunt wel stellen, dat boeken er bij mij bijna letterlijk met de paplepel ingingen. We waren lid van de bibliotheek, we werden veel voorgelezen en bekroonde kinderboeken werden gekocht.

Wilde je als kind al iets met boeken gaan doen of wilde je iets heel anders?

Nee, ik heb eigenlijk nooit plannen richting boekhandel gehad. Ik ben er bij toeval ingerold. Ik werkte korte tijd als vrijwilligster in de politiek georiënteerde boekhandel Agora in Haarlem. Daar leerde ik mijn man kennen, die wel van plan was zijn brood te gaan verdienen met boeken. Toen wij eind jaren tachtig kinderen kregen, ben ik gestopt met werken bij de Sociale Dienst Amsterdam en deden wij de winkel, toen nog in Haarlem, om en om. Het was een kleine zaak, je kon zo’n dag makkelijk in je uppie aan, maar de verdiensten waren gering. Toen de winkelhuren in onze straat na herprofilering de pan uitrezen, zijn we op zoek gegaan naar iets anders. En toen hoorden we dat de eigenaar van de boekhandel in Bloemendaal een opvolger zocht. Dat had op geen mooier moment kunnen komen. Sinds 1998 zijn we de trotse eigenaren van Boekhandel Bloemendaal. Het bleek de ideale plek om ons vak uit te oefenen. Bloemendalers zijn over het algemeen hoog opgeleid, lezen graag en veel en geld speelde amper een rol. De activiteiten rond schrijvers en boeken die we vanaf het allereerste begin organiseerden, worden zeer gewaardeerd en in het algemeen goed bezocht. De mensen zijn blij dat ze voor boeken en schrijversontmoetingen bij ons terecht kunnen. Samengevat: Bloemendaal is blij met ons en wij zijn blij met hen.
Waar we nog wel steeds hard aan moeten trekken, is kenbaar maken dat ook wij snel en breed online kunnen leveren. De i-phones en tablets zijn ruim aanwezig in Bloemendaalse huishoudens; veel boeken worden met een paar klikken besteld bij onze blauwe collega. Het is aan ons om duidelijk te maken, dat wij hetzelfde brede aanbod in onze webshop hebben als de ‘blauwe’, er wordt door ons immers ook geleverd vanuit het CB, dat we tegen dezelfde prijs leveren, vaste boekenprijs, en dat ook onze webshop de eerstvolgende werkdag bezorgt. Door ook online bij de boekhandel om de hoek te bestellen, werkt de klant mee aan het behoud van een breed winkelaanbod in haar dorp of stad. Die boodschap dus, kan niet genoeg herhaald worden.

Las je veel en wat waren je favoriete boeken en schrijvers?

Ik las alles wat los en vast zat. Mijn moeder zorgde voor ‘het betere boek’, maar ik las net zo lief Witte Raven pockets en Tiels Flipje strips. De Donald Duck mocht niet bij ons thuis. Als mijn vader ons er mee betrapte, je leende wel eens wat, dreigde hij het in de kachel te verbranden. Ja, wij hadden nog zo’n oude kolenkachel in de huiskamer. Als kind was ik dol op Saskia en Jeroen, Corso het ezeltje, Ze verdrinken ons dorp, Lawines razen en ook Cissy van Marxveldt spelde ik. Noodweer op de Weisshorn van Jaap ter Haar was een van mijn favorieten. Ik heb het denk ik wel 10 keer gelezen. Loeloedji, kleine rode bloem was een echte tranentrekker.
Vanaf de middelbare school las ik de boeken uit de boekenkast van mijn ouders en die van de buren. Roald Dahl, Wolkers, Hermans, Anna Blaman. Dat zijn zo wat schrijvers die me te binnen schieten.

Weet je nog wanneer je voor het eerst zelf een boek kocht?

Mijn allereerste boek kocht ik als rechtgeaarde Haarlemmer bij Boekhandel H. de Vries. Ik meen dat het een boek over Anne Frank was en het zal in een Boekenweek geweest zijn, want ik had speciaal gewacht vanwege een geschenk dat je erbij kreeg. Mijn moeder ging liever naar Loosjes. Die was gevestigd in de Grote Houtstraat, waar later De Slegte in huisde en nu Polare. Haarlem en omgeving hebben een rijke boekencultuur. Er wonen en woonden niet alleen veel schrijvers, er zijn ook meerdere grote boekhandels.
Graag wijs ik even op deze tekst.

Wat is er leuk aan het runnen van een boekwinkel en wat niet?

Wat absoluut leuk is aan het runnen van een boekwinkel is eigen baas zijn en dan ook nog in een omgeving waar gelijkgestemden komen: mensen die van lezen houden en/of een boek uit komen kiezen voor een vriend, kind of collega. Hen adviseren, met hen praten over wat ze gelezen hebben, wat ze mooi vonden of juist niet, dat zijn de gesprekken die ik graag voer. Het allerleukst zijn de kinderen die zelfstandig komen en langdurig snuffelen, op krukken klimmen om boeken van de bovenste plank te halen en uiteindelijk helemaal blij met een boek de winkel verlaten. Ik vind het fijn, dat we kennelijk een sfeer hebben weten te creëren, waardoor kinderen zich thuis voelen en hun eigen gang gaan.
Wat ik lastig vind en waar ik onvoldoende geduld voor heb, zijn de mensen die onzeker zijn over wat ze zullen kopen. Ze vragen wel advies, maar dat neemt hun twijfel niet weg. Het gaat dan dikwijls om cadeaus en ze zijn bang niet te zullen scoren met de uiteindelijke keuze. Ik denk dan vaak: “Kom op, koop het nou maar, ruilen kan altijd nog.” Ik hoop maar dat ik mijn ongeduld in dat soort situaties niet laat blijken.

Wat doet boekhandel Bloemendaal om meer klanten binnen te krijgen?

Ik vind het lastig om samen te vatten wat we doen aan klanten werven. Omdat we in een dorp zitten, heb je een vaste klantenkring en weinig passanten. Onze inzet is daardoor vooral gericht op klanten vasthouden. Toen we vijftien jaar geleden van start gingen in Bloemendaal, hebben we veel mensen teruggehaald uit Haarlem. Onze voorraad was aanmerkelijk groter en breder dan die van onze voorganger en daardoor kwamen klanten, die gewend waren maar direct naar Haarlem te rijden, weer naar onze winkel. Door activiteiten rondom schrijvers te organiseren, laten we zien dat we meer doen dan inkopen, verkopen en afrekenen. Die bijeenkomsten zijn de kers op de taart, ook voor onszelf, al moet ik er bij zeggen, dat het de laatste twee jaar door persoonlijke omstandigheden op een wat lager pitje staat.
We hadden al heel vroeg een website, gebouwd door Xntriq, een pionier op het gebied van websites voor het boekenvak. Voor de online verkoop hebben we er een bij moeten nemen, waardoor de oorspronkelijke site wat minder belangrijk is geworden, maar deze laat nog steeds wel zien waar we voor staan en we kondigen er de schrijversbezoeken aan. Facebook heb ik aan me voorbij laten gaan, maar twitteren is een hobby geworden.

Je bent ook een van de initiatiefneemsters van de Letterenloop.

Dit is een pijnlijke vraag. Het klopt dat ik aan de wieg sta van de Letterenloop, maar ik heb deze verlaten na een onoverkomelijk verschil van mening met medeorganisatoren. De Letterenloop was/is bedoeld als sportief evenement voor schrijvers, boekenvakkers en lezers. Het doel was enerzijds het koppelen van sport en boeken en anderzijds geld ophalen voor kinderen in een township nabij Kaapstad, die na schooltijd sport aangeboden krijgen en een kleine maaltijd. Dat behoedt hen voor zwerven op straat waar ze al gauw voor criminaliteit, drugs en prostitutie geronseld worden. De Letterenloop moest meer zijn dan een hardloopwedstrijd, want die zijn er al genoeg. Het is deels gelukt, maar de economische crisis zat tegen, zodat het lastig was om sponsors te vinden en het alsmaar weer vragen om belangeloze medewerking van ‘grote’ namen in de schrijverswereld vond ik op den duur slopend. Ik ben nu al een paar jaar niet meer betrokken bij de organisatie en kan dus niks zeggen over hoe het er nu voor staat met de Letterenloop.

Gaan lezen en sportiviteit samen?

Ja, lezen en sportiviteit gaan zeker samen. Er zijn zoveel mensen die zelf sporten of met plezier naar sport kijken, er verschijnen ontzettend veel boeken over sport en die zijn een geliefd cadeau. Dé sportbestseller van het afgelopen jaar, Ventoux van Bert Wagendorp is daar wel een heel mooi voorbeeld van. Het idee voor de Letterenloop ontstond omdat er zoveel schrijvers en journalisten zijn, die aan hardlopen doen. Naast het werken met woorden, beoefenen zij een hobby die het hoofd leeg maakt en dat is best logisch.

Het valt niet te ontkennen dat het niet zo goed gaat met de boekhandels in Nederland. Er groeit een generatie op die niet veel meer leest. Hoe zie je de toekomst van de boekhandel?

Laat ik er dit over zeggen: Boekwinkels zullen er altijd wel blijven, maar het zullen er minder worden en ze zullen anders van karakter worden. Het winkelen van 9.00 tot 18.00 uur gaat over, fysieke winkels zullen kleiner worden, wellicht zelfs uit de centra verdwijnen en naar de rand van de stad verhuizen. Online kopen in combinatie met afhaal- en servicepunten, ook in de avond en in het weekend, gaat het worden. En de bezorgservice vanuit de winkel naar de consument thuis of op het werk zal uitgebreid worden. Zoals de banketbakker de dozen met gebak nog dezelfde dag waarop je het bestelt, langs komt brengen. Cor Molenaar voorziet dat ook en adviseert winkeliers om met elkaar zo’n bezorgservice en bestelsite op te zetten.
Ik zie daar wel toekomst in, maar hoop dat het mijn tijd nog duurt.

Wat moeten we doen om mensen aan het lezen te krijgen en te houden?

We moeten er voor zorgen dat lezers niet (nog meer) afhaken naar andere bezigheden. Zelf merk ik ook dat tablet en pc tijd opslokken, die niet meer aan lezen wordt besteed. Maar onlangs verscheen er nog een rapport waaruit bleek dat jongeren tussen de 20 en 30 jaar nog steeds graag boeken lezen en dan bij voorkeur échte boeken. Daar liggen dus kansen. Laten we blijven voorlezen, op scholen, crèches, thuis. Als de kinderen van nu opgroeien met boeken, zoals wij zelf vroeger ook, dan blijft de liefde voor boeken bestaan. Omdat kinderen van nu veel tijd buiten het gezin doorbrengen en ouders ’s avonds vaak moe zijn van werk en de combinatie van zorg en werk, zal de focus op het belang van voorlezen zich naar de opleidingen voor onderwijzer, leraar en kinderopvangmedewerker moeten verplaatsen.

Welke schrijvers van wie de boeken niet in de bestsellerslijsten staan, krijgen volgens jou te weinig aandacht en worden ten onrechte niet goed verkocht?

Alweer een lastige vraag. Het antwoord daarop is al gauw zo betweterig. Ik wil niet voor anderen uitmaken dat ze beter andere schrijvers zouden kunnen volgen dan ze nu doen. Natuurlijk is het tragisch en jammer dat veel schrijvers die mooie boeken afleveren, nauwelijks gekend worden, maar het is debet aan kunst denk ik. Er komt altijd ook een portie geluk bij succes kijken.

Wat zijn de meest favoriete boeken die je ooit las?

Natuurlijk ben ik Hermans-fan, De donkere kamer van Damokles vond ik geweldig. Het thema goed en fout is iets dat ik ook van huis uit meekreeg. Het ligt allemaal niet zo zwart-wit als we vaak denken of zouden willen. Als je mijn leesgeschiedenis bekijkt, zie je dat ik in bepaalde fases van mijn leven boeken las en mooi vond, die antwoord geven op waar ik me mee bezig hield. En dat is nu natuurlijk niet anders. Als puber las ik The catcher in the rye en dat kan me nog steeds ontroeren. Van Doris Lessing en Edna O’Brien las ik heel veel. Boeken van de laatste jaren die ik mooi vind zijn Ultramarijn van Henk van Woerden, Bonita Avenue van Peter Buwalda, Kamer van Emma Donoghue en Kleine Bij van Chris Cleave. Gerbrand Bakker, Tom Lanoye en Jan van Mersbergen zijn schrijvers die ik graag lees. Pauline Slot maakte indruk met Soerabaja, een roman die dicht tegen de non-fictie aan schuurt. Dat geldt ook voor De vergelding van Jan Brokken. Vorig jaar ontdekte ik ONT van Anton Valens en Alles wat er was van Hanna Bervoets. A.M. Homes is een geweldige schrijfster. En de humor die Elvin Post in zijn thrillers verwerkt is heerlijk. Humor op ’t randje zit in het boek Anne Frank leeft en woont op zolder van Shalom Auslander. Hij was vorig jaar in onze winkel en werd geïnterviewd door Roel Weerheijm van de Boekenkrant. Zie hier het interview. Ik mag dat graag zien, mensen die prikkelen, je aan het denken zetten en daarmee zijn we weer terug bij de grote W.F. Hermans. Maar met elke titel en schrijversnaam die ik noem, doe ik iemand tekort. Er is zoveel dat ik graag lees.

Bloemendaalboek heeft een eigen website en Inge Happé kun je volgen op twitter.

Vragen: Pieter Feller