Mooi eerbetoon aan natuurvrijwilligers
In de putten – Dirk Draulans – Uitgeverij Polis – 519 blz.
Knackjournalist en bioloog Dirk Draulans woont reeds jaren in de Wase Polders meer bepaald langs de Pillendijk in de onmiddellijke omgeving van het natuurgebied Putten West. Dit is al lange tijd een conflictgebied waar de uitbreiding van de Antwerpse haven de plaatselijke bewoners van de polderdorpjes verjaagt en de landbouwers en natuurliefhebbers elkaar soms te weinig vinden in hun strijd tegen de oprukkende industrie. Vanuit zijn hof observeerde de auteur een jaar lang wat er allemaal gebeurde in het natuurgebied. In dagboekvorm beschrijft hij met flink wat humor zijn observaties van voornamelijk vogels, waaronder de zeldzame hop, kleine trap en de grote jager. Een aantal van de aangehaalde vogelsoorten zijn trouwens in beeld gebracht in een katern met ronduit prachtige natuurfoto’s. Tegelijk vertelt hij ook over andere dieren zoals mollen, vossen, vlinders en spinnen. Naast deze observaties komen we heel wat te weten over biologische onderwerpen zoals evolutie, hoe populaties in aantal kunnen variëren over de jaren, vogeltrek, enz. De auteur ziet trouwens veel gelijkenissen (en ook verschillen) tussen de dieren- en mensenwereld zeker op het vlak van de relatievorming. Hij verwijst geregeld naar studies van collega-biologen.
Uit zijn rijk gevulde carrière als onderzoeker en journalist, zowel in de wetenschappelijke sfeer als oorlogsjournalist, haalt Draulans heel wat herinneringen en anekdotes op. Deze zorgen voor een gevarieerd boek dat niet alleen vogelaars zal aanspreken. Het boek is een eerbetoon aan de pioniers van de natuurbeweging en de vele vrijwilligers die zich dag in dag uit inzetten voor het behoud en versterken van de laatste restjes natuur. Maar er is ook veel waardering voor de waarnemers die soorten melden op websites en zo flink bijdragen tot het (goedkoop) verwerven van een massa gegevens die wetenschappelijk onderzoek kunnen onderbouwen. De auteur vertelt ook over zijn buren, over Willy en Christa en over boerin Monique, een slanke verschijning die Draulans niet geheel onberoerd laat als hij haar met haar koeien in de wei bezig ziet.
Heel toevallig is enkele maanden geleden een boek uitgekomen met de titel Dit is mijn hof van ex-Knackjournalist Chris De Stoop dat handelt over hetzelfde gebied als beschreven door Draulans. In dit boek kijkt De Stoop op een emotionele en nostalgische manier terug op zijn jeugdjaren waar het ouderlijke hof was omringd door wiegende korenvelden, bloeiende boomgaarden waar uilen, vleermuizen en zwaluwen zich goed voelden in de landbouwschuren. Tegelijk ridiculiseert hij de zogenaamde nepnatuur van de Putten West door ze te omschrijven als ‘onkruid, moerassen, een ruige vlakte’. Draulans haalt dit boek van zijn ex-collega ook aan in zijn werk. Hij wijst er evenwel op dat de familiale landbouw die De Stoop ophemelt al lang verdwenen is. Niet door de natuurbewegingen maar door de ontwikkelingen in de landbouw zelf waar industrialisatie en schaalvergroting in heel wat boerengezinnen drama’s hebben aangericht. Hun aangegane zware leningen konden ze niet langer meer afbetalen. Ontwikkelingen die leidden tot gesubsidieerde overproductie van producten die dan met Europese subsidies werden gedumpt in ontwikkelingslanden waardoor lokale arme (en niet gesubsidieerde) boeren hun producten niet meer kwijtraakten op de eigen lokale markt.
Het standpunt van Draulans is dan ook dat boeren niet langer almachtig mogen zijn in het bepalen van wat het landschap mag gebeuren. Men moet de schuld van een catastrofe niet schuiven in de schoenen van mensen die begaan zijn met het leefbaar houden van hun omgeving voor iedereen. Boeren moeten trouwens voor alles vergoed worden terwijl verenigingen als Natuurpunt voor een groot deel draaien op vrijwilligers, aldus Draulans.
Bij dit standpunt van de auteur kan nog worden toegevoegd dat ook in Vlaanderen een andere doelgroep een flink aandeel heeft in Vlaanderen in het ruimtebeslag: de inwoners zelf. Decennia lang hebben gemeenten de bouwgronden versnipperd in grote kavels en bovendien kon zowat overal gebouwd worden. Gevolg: een grote versnippering van de ruimte met grote bijbehorende kosten voor de aanleg van bijvoorbeeld nutsleidingen. Wie Nederland binnenrijdt vanuit Vlaanderen, merkt meteen het verschil.
De politiek heeft hierin een grote rol gespeeld. Wie het, naast een aantal havenverantwoordelijken, moet ontgelden bij Draulans is trouwens de huidige minister van Natuur, Omgeving en Landbouw Joke Schauvliege. Zij behoort nochtans tot de partij die begin jaren 70 via Leo Tindemans de vogelvangst afschafte. Dit kon toen nog via een beleefde brief vanuit de natuurbeweging.
In de putten is een prachtig eerbetoon aan de natuur en de vele vrijwilligers die zich dag in dag uit inzetten voor het behoud van de laatste restjes groen.
Kris Muylle
