Moord in Vitoria, toen en nu

De heren van de tijd – Eva García Sáenz de Urturi – Vertaling:Jacqueline Visscher – A.W. Bruna – 480 blz.

De term ‘trilogie’ was al bij de klassieken in gebruik, voornamelijk bij de Grieken. Op één dag werden drie toneelspelen opgevoerd. De protagonisten waren vrijwel altijd dezelfde, waardoor er minder spelers nodig waren. De inhoud vertoont na het spelen dat er van een duidelijke samenhang of zelfs overeenkomst sprake was. De drie delen van een trilogie werden toen en daarna vaak in één bundel uitgegeven. Een beroemd voorbeeld daarvan is Het geslacht Bjørndal van Trygve Gulbranssen. Bij de onderhavige trilogie zal dat, gezien de omvang wel niet zo snel gebeuren.

De misdaadzaken die in elk van de delen moeten worden opgelost zijn verschillend. Wel zijn bijna alle hoofdpersonen, de daders uitgezonderd, dezelfde. Dat wijst op een serie, waarbij elk boek afzonderlijk te lezen valt. Wat de cases betreft is dat in de trilogie van de witte stad (Vitoria) zeker het geval. Maar wie de boeken uitsluitend daarom leest mist heel erg veel. Er is wel degelijk een grote samenhang te ontdekken. Unai Lópes de Ayala (Kraken), de hoofdpersoon in alle boeken ontdekt niet alleen de daders van de misdrijven, maar ontdekt gaandeweg steeds meer over zichzelf en de geschiedenis van zijn familie. Daarbij zal de lezer op de nodige verhalen uit de geschiedenis, vooral op cultureel gebied, getrakteerd worden.

Het verhaal begint op een bijzondere, spanning opwekkende manier. “Ik zou deze geschiedenis kunnen beginnen met de verwarrende vondst van het lichaam van een van de rijkste mannen van het land… Dat doe ik niet. In plaats daarvan vertel ik liever wat er gebeurde op de avond dat we naar de onthutsende presentatie gingen van de roman waarover iedereen het had: De heren van de tijd.” Die roman gaat binnen de plot een grote rol spelen.

Hij is geschreven door Diego Veilaz, een pseudoniem ontleend aan de hoofdpersoon don Diago Vela. Er is nergens een foto of wat voor spoor dan ook van de auteur te vinden. Zelfs zijn uitgever kent zijn naam niet. Tijdens de presentatie zal dat door zijn aanwezigheid onthuld worden.

Er valt echter over die auteur niets te onthullen want hij verschijnt niet. Net als dit bekendgemaakt is wordt er iets anders wel onthuld: de moord op Antón Lasaga, oprichter en eigenaar van een kledingimperium. Hij is vergiftigd met cantharide, “de legendarische middeleeuwse viagra”. Het wordt in de volksmond ook wel Spaanse vlieg genoemd of oliekever.  Het lijk wordt gevonden in de toiletten van het gebouw waar ook de presentatie van de roman zou plaatsvinden. Nu hebben de lezers de link te pakken tussen de misdaad van nu en de inhoud van de roman die zich afspeelt in het jaar 1192.

Het zal niet het enige lijk blijken te zijn. Daarnaast worden er ook nog twee meisje vermist. Iemand vermoordt mensen op dezelfde manier en onder dezelfde omstandigheden als in de roman De heren van de tijd. Welk verband is er tussen 1192 en de gebeurtenissen in het Vitoria van nu? Unai en zijn team zullen er heel wat werk voor moeten verrichten om alles op een bevredigende manier op te lossen. 

In de historische roman van Diego Vielaz is de hoofdpersoon don Diago Vela – door hemzelf in de eerste persoon verteld. Hij was uitgezonden op een gevaarlijke missie (dood gewaand?), maar komt terug en ziet dat zijn verloofde nu is getrouwd met zijn broer Nograro. Naar hem is de Nograro-toren genoemd, waar achtereenvolgens elke eerstgeboren zoon heeft gewoond. Ook in deze setting blijken er personen te zijn die niet terugschrikken voor een aantal moorden. Unai, die de verbanden tussen de misdaden van toen en nu onderzoekt, zal zeker op zoek gaan naar de huidige bewoner. Veel torenbewoners blijken aan identiteitsstoornissen te lijden. Welke volslagen onverwachte wendingen zal Unai nog ondervinden, voordat hij met zijn eigen familiegeschiedenis in het reine kan komen en oplossingen zal vinden voor schier onoplosbare problemen? Een tipje van de sluier oplichtend: Deba, de tweejarige dochter van hem en Alba wordt ontvoerd.

Het schrijven van het derde deel van een trilogie brengt risico’s met zich mee, zeker als de eerste twee delen zo goed zijn ontvangen. De verwachtingen zijn hoog gespannen. Zal het laatste deel nog ‘losse eindjes’ uit de eerste delen afronden? De uitdaging voor Urturi was groot. Ze heeft die uitstekend geriposteerd door een thriller en een historische roman te combineren. Eigenlijk zijn het twee boeken in één, maar voor de plot kunnen ze niet buiten elkaar. Aandachtig lezend zal het weinig moeite kosten met elk hoofdstuk te switchen tussen het huidige Vitoria en die stad van 1192 en dat is een grote verdienste van de auteur. Als er dan ook nog enkele sprongetjes opzij worden gedaan, blijkt dat Urturi dat aan kan zonder de lezer in verwarring te brengen. Een alleraardigst voorbeeld daarvan zijn de liefdesperikelen waar zijn kompaan Estíbaliz (Esti) in verzeild is geraakt. De zijsprongen zijn beslist niet overbodig, maar geven vaak een dieper inzicht in de karakters van de protagonisten, waarvan we de meeste al kenden uit de vorige delen.

Het is duidelijk dat de auteur zich voortreffelijk heeft gedocumenteerd, zeker wat de historische roman betreft. Ze laat daarin een zeer reëel beeld van die tijd zien met alle, soms gruwelijke, gebruiken en rituelen die daarbij hoorden. Met beide hoofdpersonen, Unai in thriller en Diego in de historische roman, heeft de auteur unieke persoonlijkheden weten te scheppen, waarbij het karakter van de eerste een zodanige ontwikkeling heeft doorgemaakt, echt menselijk met echte emoties, dat je zonder het te willen (of juist wel) steeds meer sympathie voor hem gaat voelen.

Urturi heeft alle ‘deuren’ die ze vanaf de eerste zin van het eerste boek heeft geopend met een welluidende klap weer dichtgegooid. Chapeau!

Kees de Kievid

Lees hier de recensies van De stilte van de witte stad en De riten van het water