Must voor iedere volwassene die met tieners te maken heeft!
Het tienerbrein – Jelle Jolles – Amsterdam University Press – 424 blz.
‘Werk in uitvoering’ noemt klinisch neuropsycholoog Jolles het tienerbrein, en die benaming zegt het al: het is nog niet af, er moet nog van alles aan ontwikkeld worden. Dat de sociale omgeving daar veel invloed op heeft, wordt in de eerste hoofdstukken van Het tienerbrein al duidelijk, en dat het onderwijs drastisch zou moeten veranderen om tieners meer en betere kansen te geven om zich optimaal te ontwikkelen, ook. Zo zouden volgens Jolles tieners veel meer moeten bewegen en zouden ze, ook binnen het onderwijs, veel meer de kans moeten krijgen om niet alleen van de leraar of van ouders, maar ook van elkaar te leren – of dat nu gaat via voetballen, gamen, of samen door de stad dwalen.
Ervaringen met de peergroup opdoen is voor een puber net zo belangrijk als theoretische leervakken op school – misschien zelfs wel belangrijker. Niet dat volwassenen niet belangrijk voor ze zijn: het is aan de volwassenen om de juiste voorwaarden te scheppen om het werk dat bij tieners nog in uitvoering is naar behoren te laten verlopen. Dat doe je niet met louter geboden en verboden, en ook niet door ze de hele dag stil te laten zitten.
In een interview zegt Jolles over leren: ‘Klassieke kennisoverdracht is ontzettend belangrijk, maar je kunt niet verwachten dat tieners daar zomaar in meegaan. Je kunt toch ook niet zomaar autorijden of zeilen? Datzelfde geldt voor leren. Ook leren moet je leren. Dat willen ze heus. Ze zijn gigantisch leer- en nieuwsgierig.’ Ook zegt hij: ‘Realiseer je dat de tiener biologisch gezien alleen maar in de eigen leeftijdsgroep geïnteresseerd is. De tienerhersenen worden sterk geactiveerd door omgang met leeftijdsgenoten, blijkt uit hersenonderzoek, veel meer dan bij de lesstof. Doe dus niet alsof je met wezens met een stoornis te maken hebt, maar verdiep je in hun denkvaardigheden en maak er gebruik van. Ontwikkel ze, in plaats van er tegen te strijden.’
Jolles is daarom een groot voorstander voor een brede vorming, waar niet alleen sport en beweging deel van uitmaakt, maar ook muziek, drama en andere vormen van cultuur. En niet alleen voor kinderen op het gymnasium, maar op alle schoolniveaus. In zijn boek gaat hij daar uitgebreid op in.
Het tienerbrein staat zo boordevol informatie en inzichten dat ik uren zou kunnen besteden aan het schrijven van een recensie, en dan was ik er waarschijnlijk nog niet. Ik houd het dus kort en mijn boodschap is dit:
“Iedere volwassene die op wat voor manier dan ook met tieners te maken heeft, koop dit boek!”
En koop het niet alleen, lees het, met een potlood in de hand – van voor naar achter of andersom, of doorbladerend. Maak er desnoods een studie van, of gebruik het als handboek als je het even niet meer weet. Kortom, laat je door Jolles bij de hand nemen en informeren, en wanhoop vooral niet. Want Jolles geeft je met dit boek in ieder geval heel veel inzicht, waardoor je tieners veel beter gaat begrijpen, en van daaruit anders met ze kunt leren omgaan. En al zullen daarmee heus niet alle opvoed- en schoolproblemen zomaar eventjes opgelost kunnen worden, zal je wel met andere ogen en een meer open blik naar tieners gaan kijken. Dat lijkt me een bijzonder goede start.
Voor meer informatie kijk op de website.
Interessante interviews met de auteur: In Trouw en De Volkskrant
