Prachtige, gevarieerde verhalen
De vluchtelingen – Viet Thanh Nguyen – Vertaling Paul Bruin – Marmer – 240 blz.
Met zijn debuutroman De sympathisant won Viet Thanh Nguyen verschillende prijzen, waaronder de Pulitzer prijs voor fictie. In het Nederlandse taalgebied heeft hij met dat boek vooral veel sterren geoogst maar het lijkt erop dat het boek (nog) niet veel is gelezen. Inmiddels is zijn tweede werk uitgebracht, de verhalenbundel De vluchtelingen. Het is een prachtige bundel, het is te hopen dat de animo voor deze schrijver groter wordt, hij verdient het!
De vluchtelingen is een bundel van acht korte verhalen van ongeveer twintig pagina’s. De titel zou kunnen doen vermoeden dat het om een specifieke groep gaat. Dat is gedeeltelijk waar: de gemene deler is dat de verhalen over de ervaringen gaan van Vietnamese vluchtelingen die in de VS terecht zijn gekomen. Het is een achtergrond die hij uit ervaring kent: in 1975 volgde hij met zijn familie hetzelfde traject. Hij heeft in zijn eerste jaren in verschillende opvangkampen geleefd. Inmiddels is hij een academicus met aanzien.
De verhalen in De vluchtelingen hebben nog een gemene deler: ze zijn prachtig, mooi geschreven, soms pijnlijk en hartverscheurend. Ze geven al met al wel een goed beeld van de cultuur van de Vietnamezen. Het aanpassen aan een compleet andere cultuur lijkt de meeste personen uit de verhalen goed te zijn afgegaan, maar wel met behoud van een eigen identiteit. De verhalen zijn daarvan een afspiegeling. De meeste thema’s zijn min of meer universeel, maar worden wel bekeken met een Vietnamese invalshoek.
Neem het tweede verhaal, De minnaar. Het gaat over een jonge Vietnamese vluchteling, Liem, die komt te wonen bij twee homoseksuele mannen. De schok is groot, in zijn cultuur is het onbestaanbaar dat mannen openlijk elkaars geliefden zijn.
Aanvankelijk laten de mannen zich van hun beste kant zien, Liem voelt zich een buitenstaander. Dat verandert langzaam, tot het volgende:
“Toen ze in zijn bijzijn ruzie begonnen te maken, wist hij dat hij nu daadwerkelijk deel uitmaakte van hun huishouden”
Tijdens dat gewenningsproces is taal ook een factor. Tijdens een gesprek met één van de mannen, Marcus, zegt Liem dat hij ook vrij moedig wil zijn, een uitdrukking die hij heeft opgepikt. Als Marcus zegt dat het vrijmoedig moet zijn en hem de betekenis uitlegt is dat de inleiding tot een onverwachte ontwikkeling.
Het is illustratief en maatgevend voor de andere verhalen. Een universeel thema, een Vietnamese invalshoek, taalproblemen, prachtige observaties en gevoelig geschreven.
Ander voorbeeld: een professor die zijn vrouw tijdens een bruiloftsdiner plotseling met de verkeerde naam aanspreekt. Het blijkt het begin te markeren van zijn geestelijke aftakeling. Eveneens een universeel thema, maar de manier waarop de vrouw ermee omgaat, het weet te verwerken, is zo liefdevol en zo mooi beschreven!
Ondanks deze overeenkomsten zijn het allemaal heel verschillende verhalen. Viet Thanh Nguyen herhaalt zich niet en heeft acht heel pakkende, gevarieerde verhalen geschreven. Zijn stijl is heel soepel, heel natuurlijk, het schrijven ervan lijkt hem zo gemakkelijk af te zijn gegaan dat je bijna niet zou opmerken hoe bijzonder knap ze in elkaar zitten. Elk verhaal is uniek. In minder dan geen tijd weet hij personen voldoende smoel te geven. In elk verhaal zit een geheel eigen sfeer, ze hebben een eigen karakter. Maar zijn grootste prestatie is dat elk verhaal een wending bevat die weet te verrassen; soms zit deze vrij snel aan het begin, soms in het midden en dan weer aan het slot.
Als korte verhalen zo goed zijn, zo veel inhoud bevatten dat je na elk verhaal het gevoel hebt dat je een complete roman hebt gelezen dan is dat een bijzondere prestatie. Viet Thanh Nguyen heeft met De vluchtelingen bewezen dat het succes van zijn eerste roman geen incident is. Hopelijk kunnen wij nog veel meer moois van hem tegemoet zien!
