Verrukkelijke nieuwe vertaling
Pinokkio – Carlo Collodi – Vertaling: Pietha de Voogd – Illustraties: Sjaak Rood – Novecento – 175 blz.
Pietha de Voogd is een gerenommeerd vertaalster van literaire romans voor volwassenen, en wat heeft ze van Pinokkio, oorspronkelijk een kinderboek, een werkelijk verrukkelijke nieuwe vertaling gemaakt. Het colofon vermeldt dat Collodi’s boek voor het eerst verscheen in 1883 en dat De Voogd haar werk heeft gebaseerd op de Italiaanse uitgave van 1983. Dat ze de boel integraal heeft aangepakt is te prijzen; niks inkorten tot een behapbare Disneyversie, nee, gewoon het echte werk.
De Voogd heeft overduidelijk met enorm veel plezier het sprankelende Italiaans in sprankelend Nederlands omgezet. Ze heeft er daarbij gelukkig niet voor geschuwd om ouderwetse woorden en uitdrukkingen te herintroduceren. Dat doet ze door ze losjes door de tekst heen te strooien, zodat de tekst evengoed lekker soepel blijft lezen. Alleen het wat oubollige ‘Zo gezegd, zo gedaan,’ dat een stuk of zeven keer in de herhaling gaat, had er van mij uitgevist mogen worden. En de toespraak van de circusdirecteur, met daarin een overdaad aan woordverbasteringen, vond ik wat veel van het goede, maar dat is dan wel weer zo over de top, dat het ook iets geestigs krijgt.
Over geestig gesproken: als je één kwalificatie aan dit boek kunt toekennen, is dat het wel. Niet alleen door de vele grappige verwikkelingen en dito dialogen, maar ook door de kostelijke illustraties van Sjaak Rood. Wat een geweldige extra dimensie heeft deze illustrator aan dit boek weten te geven. Zijn beeldende, frisse, grappige, bij tijd en wijlen cartooneske tekeningen passen perfect bij de toon van het verhaal. Zonder tekeningen is Pinokkio al een absolute ode aan de fantasie, en om daar als illustrator beelden bij te scheppen die daar precies het juiste schepje bovenop doen, is een kunst.
Ook is het boek met veel zorg uitgevoerd, met in het colofon zelfs de redactie, vormgevers, lithografie etc. met naam en toenaam genoemd. Dat kom je niet veel tegen, terwijl het meer dan terecht zou zijn als dat vaker zou gebeuren. Hulde dus ook aan deze mensen achter de schermen, die dit boek de mooie uitstraling hebben gegeven die het verdient.
Maar waar gaat het boek eigenlijk over? Natuurlijk weten we allemaal dat als de houten pop Pinokkio liegt, zijn neus langer wordt. Grappig dat we nou juist dát gegeven met z’n allen hebben onthouden, terwijl dat in het hele boek maar twee keer voorkomt. De rest van het verhaal was ik glad vergeten, en bestaat uit de krankzinnige avonturen van Pinokkio, die er alles aan doet om maar niet naar school te hoeven. In de tijd dat het geschreven werd, was het vast bedoeld als moralistische waarschuwing (‘Pas op, kindertjes, als je niet wilt leren, loopt het nog eens slecht met je af.’), maar Collodi heeft die boodschap in zo’n kolderiek verhaal verstopt, dat die moraal je verder een worst zal wezen. En hoewel die moraal je op de laatste pagina nog eens fijntjes onder de neus wordt gewreven, heb je intussen toch maar mooi kunnen smullen van alle avonturen die Pinokkio tijdens zijn ongehoorzame jaren allemaal beleeft. Wat nou, je kunt maar het beste een braaf schoolkind zijn? Avontuur, dát is wat we willen! Ook al is het via een boek.
Dat dit laatste niet alleen geldt voor kinderen, wil ik wel graag benadrukken. Dus boekhandelaren, doe eens gek, zet deze en andere prachtklassiekers niet alleen in de kinderboekenhoek en gun volwassenen ook dit verrukkelijks. We verdienen het.
Boek bestellen!
