Een man die niet wilde laten zien dat hij schizofreen was
Vandaag koop ik alle kleuren – Karin Anema – Van Gennep – 252 blz.
Karin Anema schreef tal van reisboeken en misschien was ze nooit van plan om iets anders te doen, tot ze in 2006 Twan tegenkwam. Een compleet toevallige ontmoeting op het ijs van het IJsselmeer legde de kiem voor Vandaag koop ik alle kleuren.
Twan komt uit een Brabants dorp, zijn vader is slachter en vaak gaat Twan hem helpen in het slachthuis om wat bij te verdienen. Moeder is ziekelijk, lijdt aan een straatfobie en vader staat er wat de opvoeding betreft alleen voor. Vader is kort van stof. Als Twan aangeeft dat hij graag naar de kunstacademie zou willen – hij kan bijzonder goed tekenen en schilderen – beslist vader al snel dat dat niet zal gaan. Met kunst valt geen droog brood te verdienen. Twan moet naar de HTS en gaat bouwkunde te studeren.
Al tijdens zijn lagereschooltijd en ook later tijdens zijn studie heeft hij in de gaten dat hij anders is dan anderen. Soms wordt dat ook opgemerkt door zijn studiegenoten of leraren, maar niemand komt op het idee dat Twan schizofreen is. Na zijn studie krijgt hij een psychose. Hij wordt opgenomen in een inrichting en kan na behandeling weer in de maatschappij terugkeren. Die terugkeer verloopt moeizaam. Uiteindelijk weet hij zich redelijk aan te passen en krijgt een baan. De rest van zijn leven probeert Twan zich buitenshuis zo normaal mogelijk te gedragen. Aansluiting bij anderen zoekt hij niet, want die wil hij niet. Alleen thuis voelt hij zich veilig met zo min mogelijk prikkels.
Vandaag koop ik alle kleuren is grotendeels vanuit Twan geschreven. Je volgt zijn levensloop vanaf zijn jonge jaren. Die hoofdstukken worden afgewisseld met de ontmoetingen tussen Karin Anema en hem. Hij neemt haar op gevoel in vertrouwen. Ze vragen psychiatrische dossiers op en hebben urenlange gesprekken. Twan houdt van houvast en vindt het bijvoorbeeld heel irritant als Karin niet precies kan aangeven wanneer ze weer thuis is na een lange reis. Karin Anema vertelt het verhaal onopgesmukt. Ze laat zien dat Twan zijn hele leven verstoppertje heeft moeten spelen om te kunnen overleven.
“Ik moet het leven verdragen, zonder van iemand ooit een complimentje te krijgen. Verdragen dat mijn fascinaties in mijn omgeving geen weerklank vinden. Verdragen dat ik het daarmee moet doen, terwijl ik zie hoe anderen medailles opgespeld krijgen, ook na hun overlijden. Zoals gebeurde met mijn terminaal zieke collega, die ik al jaren met argusogen in de gaten heb gehouden. Hij was degene die mogelijk iets van mijn verleden heeft kunnen vermoeden.”
De hoofdstukken waar Twan zelf aan het woord is, vind ik de sterkste. Ik ben geen voorstander van veel voetnoten in een boek. Dit boek bevat er nogal wat en sommige beslaan zelfs een halve bladzijde. Ze verstoren het verder heel goed geschreven en meeslepende verhaal een beetje. Vandaag koop ik alle kleuren geeft een goed beeld van een persoonlijke psychose. Het is een aangrijpend boek dat de worsteling van Twan laat zien om zich staande te houden in een maatschappij die hem niet begrijpt.
