Fantasievol historisch verhaal
Het bedorgeltje van Jacob Balck – Harm de Jonge – Illustraties: Fiel van der Veen – Hoogland & Van Klaveren – 93 blz.
Het bedorgeltje van Jacob Balck is geschreven in opdracht van de Leeuwarder Historische Vereniging Aed Levwerd ter gelegenheid van de benoeming van Theo Jellema als stadsorganist in Leeuwarden. Harm de Jonge is in de geschiedenis van Leeuwarden gedoken en met name van de Jacobijnerkerk en het orgel dat daar in 1727 is afgetimmerd door Claes Bockes Balck. Claes Bockes Balck was in de eerste decennia van 1700 stadstimmerman van de stad Leeuwarden. Dat was een vooraanstaande functie die meer weg had van architect. Balck was een hoge gemeenteambtenaar die sommige feesten mocht openen. Hij bouwde o.a. het stadhuis van Leeuwarden, dat er nog steeds is en bijvoorbeeld de afwateringssluizen bij de Dokkumer Zijlen. In dit boek geeft De Jonge Balck drie kinderen, Rebecca, Jacob en Femke.
Jacob, een jongen van een jaar of tien, is de hoofdpersoon. Hij treurt om de dood van zijn grappige, levendige oudere zuster Rebecca. Vader werkt gewoon door aan het aftimmeren van het orgel in de Jacobijnerkerk. Jacob ontvlucht het huis, omdat zijn moeder alleen maar somber op een stoel zit. De sfeer is er nogal depressief. Hij gaat niet naar school, maar de jaarmarkt op en ontmoet er de kermisjongen Pier Pirello, een wonderlijke knaap die vele kunstjes kent. Hij kan onder andere trompet spelen en acrobatische toeren uithalen. Pier heeft ook nog een moeder die de toekomst kan voorspellen en toverdrankjes kan brouwen.
Elk hoofdstuk begint met de herinneringen van Jacob aan zijn zus. Hij probeert haar voor de geest te halen, haar stem te horen en haar geur te ruiken. Ze zong altijd een liedje, een melodie dat zijn bedorgeltje (een muziekdoosje) speelt.
Omdat het orgel nog niet was afgebouwd, is er tijdens haar begrafenis geen muziek voor haar in de kerk gespeeld. Jacob vindt dat jammer en Pier Pirello belooft hem te zullen helpen om toch een lied voor zijn zus op het orgel te laten spelen en wel het melodietje van het bedorgeltje. Het kerkorgel wordt echter ingewijd door de vaste organist. Pier bedenkt een list, zodat Jacob tijdens de inwijding toch op het orgel kan spelen.
Harm de Jonge legt in een nawoord uit hoe dit historische verhaal tot stand is gekomen, wat echt is en wat verzonnen. Hij geeft zo aan de jonge lezer het inzicht hoe een historische roman tot stand kan komen. De Jonge heeft zijn fantasie de ruimte gegeven en verzon allerlei zaken, zoals de bamboebijter, de kattengaai, de wolkenbeer, de blauwsnuiver, de musseneter, zielsteentjes enz. Zo is het een kleurrijk verhaal geworden dat ook nog eens is verlucht met de kleurenillustraties van oudgediende Fiel van der Veen die de figuren in historische kostuums mooi heeft vormgegeven. Hij heeft zelfs een plekje voor zichzelf op de jaarmarkt bedacht als sneltekenaar Fiel Venius.
Heel leuk, boeiend verhaal met mooie illustraties. Jammer dat Het bedorgeltje van Jacob Balck een beetje zuinig is uitgegeven. Het formaat had wel forser gemogen, zodat er ook een groter lettertype gebruikt had kunnen worden – nu zijn de letters wel erg klein – en dan had ook de bladspiegel beter uitgevoerd kunnen worden. De vormgeving doet zo wat afbreuk aan het leesplezier.
