Hella Haasse bleef het liefst op de achtergrond
Zoals ik jou ken, ken jij mij – Mijn jaren met Hella – Yvonne Keuls – Ambo/Anthos – 261 blz.
Yvonne Keuls bewonderde Hella Haasse al voordat ze haar leerde kennen, las haar boeken en bezocht haar lezingen, maar durfde haar nooit persoonlijk te benaderen. Dat veranderde in de jaren zestig toen het toenmalige hoofd van de afdeling Drama van de NCRV-televisie, David Koning, Yvonne Keuls vroeg om De boeken der kleine zielen van Louis Couperus te bewerken voor televisie. Hella Haase, kenner van Couperus, werd aangesteld als haar adviseur.
Niet toevallig dat de twee schrijfsters aan dat project gingen samenwerken, want ze hadden net als Couperus een Indisch verleden, hoewel dat van Haase er heel anders heeft uitgezien dan dat van Keuls. De moeder van Yvonne Keuls was een Javaanse, terwijl Hella Haasse een kind was van twee blanke Nederlanders. Hella bleek in Indië regelmatig op bezoek te zijn geweest bij de familie Keuls (Yvonne was toen nog een kleuter, want de twee schelen vijftien jaar). Later kwam Hella er niet meer, waarschijnlijk omdat haar ouders haar verboden om met een gezin van gemengd bloed om te gaan. In Indië mengden bevolkingsgroepen niet sociaal. Nu zouden we dat betitelen als racistisch, maar destijds werd dat normaal gevonden.
Aanvankelijk zouden Keuls en Haasse samen aan het project van De boeken der kleine zielen gaan schrijven, maar hun werkwijzen verschilden dusdanig dat dit een heilloze weg was. Door hun samenwerking aan het project – Yvonne schreef en Hella controleerde – groeide langzaam een vriendschap. Hella stelde wel als voorwaarde dat ze het niet zouden gaan hebben over hun echtgenoten en kinderen. Het moest vooral zakelijk blijven en dat bleef het ook tientallen jaren. Later werden de banden nauwer en spraken ze wel over hun gezinnen en privéleven met elkaar.
Omdat Hella Indië erg miste, nam Yvonne haar een keer mee naar haar Javaanse moeder. Tussen Hella en Yvonnes moeder ontstond zelfs een soort vriendschap. Yvonne kwam erachter dat Hella regelmatig haar moeder bezocht, zonder dat zij ervan wist.
Qua karakter verschilden de twee enorm. Hella was een bedachtzame vrouw die liever wat op de achtergrond bleef, terwijl Yvonne Keuls zich ontwikkelde tot een sociaal bewogen schrijfster, die nogal eens op de barricaden stond. Ze schreef onder andere Jan Rap en z’n maat, De moeder van David S. en Het verrotte leven van Floortje Bloem, over jongeren met sociale en drugsproblemen. Yvonne Keuls werkte destijds in een opvanghuis en ontdekte dat daar jongeren verbleven die een seksuele relatie hadden met de Haagse kinderrechter mr. R.. R. misbruikte zijn machtspositie en Keuls wilde dat aanpakken.
Ze zocht steun bij Hella en haar man Jan die ook bij de Haagse justitie werkte. Jan schreef een brief die Yvonne zou kunnen helpen om rechter R. aan te pakken, maar Hella verzocht haar dringend om de brief niet openbaar te maken. Dit dreef een wig tussen de twee. Yvonne voelde zich in de steek gelaten door haar schrijfvriendin en jarenlang was de relatie bekoeld. Pas tegen het eind van Hella’s leven, toen Yvonne door haar werd gevraagd om het boek Oeroeg voor televisie te bewerken, herstelde de relatie zich enigszins.
Zoals ik jou ken, ken jij mij – Mijn jaren met Hella is een openhartig verslag van de relatie tussen de twee schrijfsters met een gedeeld Indisch verleden, maar met tegenovergestelde karakters. Yvonne Keuls heeft een heel prettige schrijfstijl. De hoofdstukken zijn kort en makkelijk leesbaar. Voor fans van de schrijfsters en voor degenen die destijds met veel plezier hebben gekeken naar de televisiebewerkingen van boeken zoals De boeken der kleine zielen, De koperen tuin, Klaaglied om Agnes en Oeroeg, is het een leuke inkijk in de samenwerking en vriendschap tussen hen.
