Opgeven is geen optie

Door de pijn heen – Petra Witjes – Uitgeverij Pluim – 253 blz.

Als kind had Petra Witjes een droom: topturnster worden. Toen ze 8 jaar oud was, werd haar talent ontdekt en kwam ze de topsportwereld terecht. Iets dat heel bijzonder was, want het gebeurt niet vaak dat een turnster bij de top komt en dus waren Petra en haar ouders enorm blij en trots dat het hun dochter was gelukt om een plekje in de selectie te bemachtigen. Als klein kind waren zij en haar ouders goed van vertrouwen en vonden zij het heel normaal dat alles bepaald werd door de trainers, want de trainer wist immers wat goed was en had volledige controle. De jonge turnsters wisten vanaf dag één dat ze moesten luisteren en doen wat hen werd gezegd, want wie dat niet deed, kwam nooit aan de top. Het eerste jaar had Petra veel plezier, ook al hoorde ze verderop in de turnhal de toptrainer schreeuwen en schelden tegen zijn turnsters, maar tegen haar was hij altijd aardig.

In het topteam

Tot ze bij die toptrainer in het team kwam en bevriend raakte met zijn dochters die ook onder hem trainden. Langzaam maar zeker werd er ook tegen haar geschreeuwd, werd ze uitgescholden, moest ze een aantal keer per dag op de weegschaal en greep de trainer haar ‘vetjes’ vast en schold haar uit voor ‘vette koe’. Alsof dat nog niet genoeg was, bleek de trainer het heel normaal te vinden boven op haar te gaan zitten, om haar lichaam te dwingen een oefening te doen. Dat bleek nog maar het minste, want wat volgde was dat ze elke dag gekleineerd, uitgescholden en geïntimideerd werd. Turnsters werden tegen elkaar opgezet, blessures werden weggehoond, emoties pasten niet bij een topsporter en de dochters bleken verklikkers te zijn. Petra Witjes werd dag in dag uit op allerlei manier mishandeld. Ouders werden bewust buiten de turnhal gehouden, anders zouden de turnsters afgeleid worden.

Verschrikkelijk regime

De scènes die de auteur beschrijft zijn vaak te verschrikkelijk voor woorden, maar nog erger en schrijnender is het gebrek aan erkenning. Petra kon er met niemand over praten, want dat was uit den boze. Toch vertelt ze het uiteindelijk tegen haar vader, die de trainer meteen aanspreekt. De trainer zet zijn ‘buiten’ glimlach op en legt vader uit dat alles gebeurt met de intentie de turnster beter te maken en dat hij zich geen zorgen hoeft te maken. Daarna was Petra aan de beurt. Wat volgde was straf, loodzware oefeningen doen tot ze niet meer kon, en daarna werd ze volkomen genegeerd niet alleen door de trainer maar ook door haar medeturnsters die het wel uit hun hoofd lieten om niet naar de trainer te luisteren.

Stoppen met turnen

Uiteindelijk kan Petra er niet meer tegen, haar lichaam is door het jarenlang ontkennen van allerlei blessures op en ze stopt met topsport. Ze is zo moe dat ze maandenlang alleen maar kan slapen. Ondertussen ziet of hoort ze niets meer van haar ploeg. Ze realiseert zich dat ze jarenlang geestelijk en lichamelijk is mishandeld en gaat op zoek naar gerechtigheid. Het is om te huilen hoezeer ze daarvoor moet vechten en hoeveel mensen en instanties wegkijken of hun kop in het zand steken. De turnbond die er juist is voor de turnsters van wie ze veel verwachtte en een onderzoekscommissie aarzelen, spreken zich niet uit, doen haar allerlei beloftes, maar laten haar keihard in de steek.

Opgeven is geen optie

Toch geeft Petra niet op. In de zomer van 2020 gaat ze samen met een enorme groep andere oud-turnsters de strijd aan om instanties binnen de sport verantwoordelijk te stellen voor alle misstanden. Hoewel het jaren duurt krijgen ze het voor elkaar dat onveiligheid in de sport eindelijk prioriteit krijgt. Daarnaast komt de documentaire Dossier Turnmisbruik op tv en richt Petra een stichting op die zich focust op de veiligheid van kinderen binnen de sport en schrijft ze het heftige en indringende boek Door de pijn heen. Een boek dat door iedereen die ook maar iets met sport te maken heeft zou moeten lezen én vervolgens zou men naar eigen handelen moeten kijken. Want in hoeverre is het indrukwekkende verhaal van Petra een ver van mijn bed show?

Susanne Koster