Alzheimer slaat toe
Voorbij, voorbij – Clairy Polak – Meulenhoff – 254 blz.
Journaliste Clairy Polak heeft haar persoonlijke leven altijd buiten de schijnwerpers willen houden. Toen overkwam haar en haar man Nico Commijs iets vreselijks. Commijs ontwikkelde een vorm van dementie, Alzheimer, die hun leven gedurende tien jaar ingrijpend zou beïnvloeden. De ziekte komt veel voor in de familie Commijs, maar toch kwamen de symptomen nog onverwacht en snel, net in een periode dat Commijs onder vuur lag vanwege vermeende fraude met zijn beleggingsmaatschappij De kleine Arion.
In het begin verzorgde Polak haar man nog thuis, maar dat werd na een jaar of twee onhoudbaar. Nico moest in een tehuis worden geplaatst. Polak wilde het verhaal opschrijven, maar blokkeerde toen ze dat met hun eigen namen probeerde te doen. De oplossing was om hun namen aan te passen. Clairy werd Judith en Nico werd Leo.
Uitgeverij Meulenhoff noemt Voorbij, voorbij een roman, maar dat is toch niet helemaal de juiste benaming. Ik zag er te veel een verslag in, om het boek een roman te noemen. Dat wil niet zeggen dat het geen boeiend en goed verslag is, want dat is het wel. Voorbij, voorbij zou je het best kunnen betitelen als een onderzoek naar de invloed van Alzheimer op zowel de patiënt zelf als zijn omgeving, in dit geval zijn vrouw.
Wat vooral doorschemert is schuldgevoel. Judith voelt zich schuldig omdat ze de verzorging van Leo na twee jaar niet meer aankan. Hij moet worden opgenomen. Ze voelt zich in het begin ook schuldig als ze een dag niet op bezoek gaat. Gedurende het boek, ebt dat schuldgevoel wat weg. Langzaam neemt het aantal bezoeken van Judith aan Leo af.
Wie bekend is met boeken over dementie of zelf iemand uit zijn omgeving kent met de ziekte, zal niet veel nieuws ontdekken over het gedrag van Leo.
Het begint ermee dat hij in de auto onverantwoord rijgedrag begint te vertonen. Judith krijgt het voor elkaar dat hij niet meer achter het stuur gaat zitten. Zelf doet Leo heel luchtig over het verloop van zijn ziekte. Hij heeft niet in de gaten hoe snel het gaat.
Hij loopt vaak van huis weg en kan dan de weg naar huis niet meer terugvinden. Hij vergeet ingrediënten toe te voegen aan de maaltijden die hij kookt. Hij vergeet namen van personen en voorwerpen, kan geen boeken meer lezen en stopt dingen op plaatsen waar ze niet horen, zoals brood in de boekenkast.
Vooral de onrust van Alzheimerpatiënten en het weglopen vergen veel van de verzorgers. Als je daar alleen voor opdraait, put dat je op den duur helemaal uit. Er is geen andere uitweg dan iemand in een verzorgingstehuis te plaatsen. Polak laat haar alter ego Judith veel nadenken over de ziekte. Uiteraard wil ze het naadje van de kous weten over Alzheimer, over de plaques in de hersenen, de gaten die erin vallen en hoever de wetenschap intussen is met het genezen van de ziekte. Niet heel ver. Voor Leo is er geen verbetering meer mogelijk. Hij takelt dan ook totaal af tot een brabbelende, sloffende oude man.
Deze Leo, lijkt in niets meer op de grappige, erudiete man die hij ooit was. Kan Judith nog wel van hem houden zoals hij is, of houdt ze alleen nog van de herinnering?
De laatste hoofdstukken gaan over Judith die een weekje vakantie neemt en naar haar favoriete vakantiedorp in Oostenrijk vertrekt. Daar haalt ze herinneringen op aan de vakanties met Leo, maar vooral ook aan die met haar vader en moeder. Ze komt er niet onderuit om aan de hoteleigenaar, die ze al zolang kent, uit te leggen waarom Leo niet is meegekomen. Heeft haar leven nog zin zonder Leo? Nooit meer kan ze herinneringen met Leo delen. Ze overweegt zelfs kort om een einde aan haar leven te maken, zonder dat dit echt concreet wordt.
Het boek eindigt zo: “Leo uit zijn lijden verlossen en vervolgens zelf uit het leven stappen? Hou eens op, zeg.
Judith staat op. In bed krijgt ze toch maar rare ideeën.
Vandaag maar weer eens een mooie wandeling maken. Ze heeft zin om met haar auto naar Stechelberg te gaan, naar boven te klimmen het Sefinental in, daar een groet brengen aan de plek waar ze de as van haar vader heeft uitgestrooid, om verder te lopen naar het eind van het dal en bij de prachtige grote zwerfkei aan de rivier te picknicken en de meegebrachte drank te koelen. En daarna misschien nog een eindje de gletsjer op.”
Judith ziet in dat het niet realistisch is om je levensgeluk op te hangen aan één persoon. Nu die in feite niet meer bestaat, is het tijd om een nieuw pad in te slaan. Het lijkt erop dat Judith dat dan ook gaat doen.
Boek bestellen!
