Een boompje opzetten over het bos

Het bos – Peter Wohlleben – vertaling: Bonella van Beusekom – A.W. Bruna Uitgevers – 255 blz.

Peter Wohlleben is zonder twijfel momenteel de meest bekende boswachter van Duitsland. Zijn fascinerende kijk op bomen leverde hem in 2016 met Het verborgen leven van bomen een bestseller op. Een boom werd zowaar een sexy wezen. Ook het volgende boek over Het innerlijke leven van dieren ging vlot van de hand. Nu komt de auteur met een derde boek op de proppen waarin hij de lezer uitnodigt om met hem het bos in te trekken.

Peter Wohlleben maakt ook nu weer gebruik van de succesvolle aanpak van zijn vroegere boeken. In verschillende kleine hoofdstukjes vertelt hij op een gemoedelijke, liefdevolle, eenvoudige, laagdrempelige en gezapige manier over zijn lievelingsonderwerp zonder daarom een echte boomknuffelaar te zijn.

Je kan je zo voor de geest halen dat een boswandeling met deze man een fantastische ervaring moet zijn. Zo beschrijft hij in het laatste hoofdstuk een wandeling met kinderen waarbij hij een aantal activiteiten beschrijft zoals het bespelen van een beukenblaadje, het kauwen op hars van sparren en het maken van boomgezichten. Elders in het boek raadt hij aan om bij een wandeling eens te proeven van de bladeren van bomen. Centraal staan dus geen zware wetenschappelijke theorie maar zijn eigen ervaringen, hier en daar wat aangevuld met wetenschappelijke gegevens van onderzoeksinstituten of ministeries. Het boek is doorspekt met tal van anekdotes en weetjes. Wie bijvoorbeeld bij een regenbui wil schuilen onder een boom doet dit best onder een naaldboom en bovendien zo dicht mogelijk bij de stam. Daar blijf je het droogst. Een misverstand dat de auteur uit de wereld helpt is dat mos niet alleen groeit aan de westelijke kant van bomen. Nee, iedere boom heeft een bepaalde kromming in zijn stam en die zal bepalen waar de stam het vochtigst is en mos zich zal ontwikkelen. Daar het onderwerp van dit boek nauw aansluit bij dat van zijn andere boeken kan het ook niet anders dat er hier en daar wat wordt herhaald, alhoewel dit al bij al vrij beperkt is.

Het boek is ook een gelegenheid voor de auteur om zijn eigen visie over een aantal aspecten van het bosbeheer toe te lichten. Zo toont hij zich een groot tegenstander van de jacht en dit voornamelijk omdat de praktijken van de jagers het evenwicht in de natuur sterk verstoren. De jagers voederen in de winter reeën, herten en wilde zwijnen. Hierdoor neemt hun aantal zeer sterk toe wat een nefaste invloed heeft op de ontwikkeling van het bos. De dieren eten namelijk alle jonge boompjes en knoppen op. Wohlleben is dan ook een pleitbezorger voor het verbieden van het bijvoederen en het strenger bestraffen van het afschieten van grote roofdieren. Meteen ontneemt hij de liefhebber alle goesting om nog wild te eten door het aanhalen van een anekdote uit zijn vroegere baan. Maar verder stelt hij ook dat wild nog heel wat loodpartikels van de munitie kan bevatten. Bovendien kan bij onoordeelkundig doodschieten van een dier de inhoud van de maag en darmen in het vlees geperst worden wat de smaak niet ten goede komt.

Het Duitse bosbeleid in het algemeen kan op weinig sympathie rekenen bij Wohlleben. Op diverse plaatsen in het boek klaagt hij een aantal praktijken aan van de moderne bosbouw. Deze is niet duurzaam genoeg en de focus ligt teveel op de bosexploitatie. Het gaat teveel over de grondstofvoorziening (hout) die moet gewaarborgd blijven. Alleen al het gebruik van zware machines verdicht de bodem en leidt ertoe dat het water niet meer zo gemakkelijk kan insijpelen wat kan leiden tot verdroging in de zomer. Het ecologische aspect wordt naar de achtergrond verdrongen.

Het bos bevat ook een aantal gevaren voor de mens. Deze komen niet van grote dieren. Wolven bijvoorbeeld zijn zo schuw dat ze de mens mijden. Het venijn komt vooral van diertjes zoals teken. De boswachter heeft zelf aan de lijve ervaren wat een besmetting met de ziekte van Lyme betekent. Hij geeft een aantal tips die ervoor moeten zorgen dat je jezelf kan beschermen tegen deze kleine diertjes zeker als je de boswegels verlaat.

In de tekst geeft de uitgever met voetnoten de Nederlandse toestand weer van een aantal feiten of wetgeving. Zo kan pepperspray in Duitsland legaal gebruikt worden tegen dieren. In Nederland is dit wapen evenwel verboden. De meerwaarde van deze opmerkingen is meestal niet zo groot. De toestand in België wordt eigenaardig genoeg in deze Nederlandstalige vertaling niet weergegeven.

Peter Wohlleben zal met zijn derde boek ongetwijfeld de liefhebbers van zijn vorige boeken kunnen bekoren. Benieuwd of er nog een vierde boek komt van deze sympathieke boswachter.

Kris Muylle