Broeierig wereldje van bannelingen
Alle mensen liegen – Alberto Manguel – Vertaald uit het Spaans door Jos den Bekker – De Geus – 189 blz.
Vier mensen vertellen aan de journalist Terradillos over het leven en de dood van Alejandro Bevilacqua. Alejandro groeit op in Argentinië onder een militaire dictatuur en sterft in het Madrid van Franco. De eerste verteller, een naamgenoot van de schrijver, stelt zijn appartement ter beschikking aan Alejandro, die daar van het balkon valt of wordt geduwd. In het broeierige en bange wereldje van bannelingen in Madrid komt Bevilacqua in het Zuid-Amerikaanse kunstenaarsmilieu terecht.
De dame met wie Alejandro in Madrid gaat samenwonen is de tweede verteller en geeft als verrassing voor Bevilacqua het manuscript onder Alejandro’s naam uit. De derde verteller is de schrijver van een manuscript dat hij Alejandro meegeeft als die wordt vrijgelaten uit de gevangenis in Buenos Aires. De vierde en laatste verteller is de geheim agent die in Buenos Aires kort een affaire heeft gehad met Graciela, de grote liefde van Alejandro. Hij is hem gevolgd naar Madrid omdat hij niet kan verkroppen dat zij Alejandro boven hem verkoos.
Na de mislukte presentatie van het boek vlucht Alejandro naar Alberto Manguel. Manguel laat hem alleen achter in zijn appartement om een lezing te geven in Poitiers en vervolgens blijken de andere drie vertellers ook naar het appartement te zijn gegaan. Diezelfde dag ligt Alejandro dood op de stoep. Moord of zelfmoord? Iedere verteller zou het ook gedaan kunnen hebben. Wie? Hoe? Dat blijft in het midden. Het ligt bijna voor de hand, maar het zou toch ook zo maar anders kunnen zijn, zoals Terradillos in zijn nawoord aangeeft.
De schrijver is Argentijn, groeide op in Israël, waar zijn vader ambassadeur was, en in Buenos Aires. Hij leefde twintig jaar in Canada en werd er staatsburger. Sinds 2001 woont hij in Frankrijk.
Net als in De bekentenis van Adrià van Jaume Cabré komt hier een geldloper in voor die voor de machthebbers op en neer reist naar Zwitserland. Bovendien wordt in beide boeken een manuscript uitgegeven onder de naam van iemand anders. Toeval? Vast wel. Het boek van Manguel is van 2008, dat van Cabré uit 2011.
Het boekje van Manguel geeft een aardige inkijk op de onderdrukking door militairen zowel in Buenos Aires als in Madrid. Die spanning waaronder een maatschappij gebukt gaat heb ik meegemaakt als tiener aan het einde van de dictatuur van Salazar in Portugal. Ook in het boek van Manguel zie je het einde van het Franco tijdperk naderen, er broeit iets, er zijn protesten, mensen durven meer. Toch is er, van openlijke opstand, zoals die in Portugal, geen sprake.