De vrouwelijke slachtoffers en daders van IS
De vrouwen van het kalifaat: Slavinnen, moeders en jihadbruiden – Judit Neurink – Jurgen Maas – 210 blz.
Judit Neurink (1957) is journalist en woont sinds 2008 in Iraaks Koerdistan. Ze schrijft onder andere voor Trouw, Vrij Nederland en De Standaard. In 2014 verscheen haar roman De Joodse bruid en begin 2015 De oorlog van ISIS.
Vrouwen en het kalifaat: het is een complexe relatie. IS houdt duizenden yezidi-vrouwen als seksslavin en behandelt ze als dieren. Er worden westerse vrouwen geronseld om een volgende generatie strijders te baren. Sommigen melden zich vrijwillig voor een speciaal politiekorps dat controleert of vrouwen de strenge mores wel naleven – in bruutheid doen ze niet onder voor de mannen. Al deze vrouwen spelen een rol in de geschiedenis die op dit moment in Irak en Syrië wordt geschreven.
“Vrouwen zijn het grote slachtoffer van het wrede regime dat de Iraakse ISIS-leider Abu Bakr al-Baghdadi en zijn ‘broeders’ in delen van Syrië en Irak hebben gevestigd. Aller – maar niet alleen – de yezidi-vrouwen, wier situatie we slechts kennen via de verhalen van degenen die erin slaagden de nachtmerrie te ontvluchten.”
Dit citaat uit het voorwoord van De vrouwen van het kalifaat geeft al gelijk het heftigste deel van het verhaal van Neurink zien. Neurink laat in haar boek yezidi-vrouwen aan het woord die uit het kalifaat wisten te ontsnappen en getuigen van de vernederende en gewelddadige manier waarop ze zijn behandeld. Op zich behandelt Neurink informatie die je globaal misschien wel al hebt gekregen via het nieuws of internet, maar ze geeft het een extra heftig laagje door de slachtoffers zelf aan het woord te laten. De slachtoffers krijgen een gezicht. De vrouwen van het kalifaat is een journalistiek betoog waarin Neurink een beeld schetst van de zwarte werkelijkheid in het kalifaat.
De afbeelding op de cover ondersteunt Neurinks betoog. De pakkende illustratie is een deel van een schilderij gemaakt door yezidi-kunstenaar Ammar Salim. Het laat zien hoe de vrouwen als slavinnen in een moskee in ISIS-bolwerk Mosoel.
Natuurlijk gaat het niet alleen om deze ene groep vrouwen, de yezidi-vrouwen. Ook de vrijwillige IS-bruiden, de moeders en de toekomstige moeders van de strijders en andere vrouwen hebben een rol. Maar in alles wordt hun rol gekoppeld aan de mannen van het kalifaat.
“Hoewel dit boek over vrouwen gaat, kan ik niet om de mannen heen. Want zij bepalen de kaders waarbinnen de vrouwen functioneren.”
Neurink heeft alle verschillende groepen vrouwen goed bestudeerd, maar daarbij vooral gekeken naar de genderrollen. Dat wil zeggen, naar de gedragingen van de groepen vrouwen: wat doen ze, en waarom? En welke rol spelen mannen daarbij?
Het onderwerp is enorm interessant, maar bovenal erg actueel. Veel actueler dan dit wordt het niet. IS is aan de orde van de dag, en we kunnen ook als westerlingen niet meer om hen heen. De rol van vrouwen in het geheel zal voornamelijk westerse vrouwen interesseren, maar het boek is een aanrader voor iedereen!
Felice Beekhuis
