Een Eindhovense novelle  

Tijdelijk verblijf – Vrouwkje Tuinman – Cossee – 94 blz.

Sinds een paar jaar in de maand september krijgt iedereen die in een Brabantse boekhandel een boek koopt, een novelle als geschenk. Dit ‘Brabants Boek Present’ wordt geschreven door een auteur die in Brabant woont en/of geboren is, en na Henk van Straten en Jeroen Thijssen was Vrouwkje Tuinman (’s Hertogenbosch 1974) vorig jaar de derde in de rij. Tijdelijk verblijf was, conform de opzet van het initiatief, een maandlang alleen maar als cadeau verkrijgbaar in Brabant, maar is nu ook in handelseditie verschenen bij Cossee.

Voor Tijdelijk verblijf heeft Tuinman zich laten inspireren door een waar gebeurd verhaal. Aan het eind van de jaren vijftig kwamen in Eindhoven drie jongens uit hetzelfde gezin kort na elkaar onder geheimzinnige omstandigheden om het leven. De doodsoorzaak is nooit officieel vastgesteld. Een mysterieuze ziekte? Zijn de drie jongens vergiftigd?

Hoofdpersoon van Tijdelijk verblijf is Door, een jonge weduwe wier man in de oorlog is omgekomen, en die nu met haar drie kleine kinderen een nieuw leven moet zien op te bouwen. Ze ontmoet een andere man, en samen besluiten ze van het platteland te verhuizen naar Eindhoven, de stad die zo zwaar getroffen was door de Tweede Wereldoorlog, maar die nu alles in het werk stelt om daar weer bovenop te komen:

‘Eindhoven was oorverdovend. Rondom het station stond bijna geen steen meer op de andere. Het was alsof de stad nogmaals gebombardeerd was: her en der waren gaten geslagen tussen panden, overal stonden hekken met bordjes NIET BETREDEN erop.’

Op initiatief van Piet, Doors nieuwe man met wie ze ongetrouwd gaat samenleven, kopen ze een verwaarloosd pension in het centrum van de stad, en vooral door de inzet van Door groeit het pension snel uit tot een geliefde verblijfplaats voor gasten uit de hele internationale variétéwereld:

‘Blijkbaar had Eindhoven een nachtleven dat Door eerder in Amsterdam zou hebben verwacht. Tropische orkesten, flamencodansers, Indonesische ensembles, en ter afwisseling een keur aan illusionisten en grappenmakers; door de explosieve groei van de stad en het steeds internationalere bedrijfsleven waren ze niet aan te slepen. Na hun werk kwamen ze terug naar het pension, waar misschien in de woonkamer nog een collega een sigaartje zat te roken.’

Ondertussen verkennen Doors drie zonen hun nieuwe woonomgeving. Ze zijn zoveel mogelijk op straat want hun stiefvader Piet moet duidelijk niet veel van ze hebben, behandelt hen ook heel anders dan hun eigen vader zou hebben gedaan. Hij heeft losse handjes. Natuurlijk gaat ook Door daar onder gebukt, maar ze kan weinig uitrichten, heeft haar handen vol aan het draaiend houden van het pension, de roddels over haar nieuwe partner met wie ‘in zonde’ samenleeft, en de katholieke kerk die overal ogen en oren heeft. En dan slaat ook nog eens het noodlot toe …

Tijdelijk verblijf is in al zijn bescheidenheid een warm en innemend boekje. Het verdriet en de overlevingsstrijd van een moedige jonge weduwe in een tijd dat vrouwen nog weinig te zeggen hadden. Eindhoven in de jaren vijftig toen kinderen nog de hele dag op straat speelden en op die manier de wereld en het leven leerden kennen. En het artiestenpension waar het leven zich weer van een heel andere kant laat zien. Tuinman zet het allemaal efficiënt en overtuigend neer, en dat ook nog eens in de context van een ontstellend, huiveringwekkend verhaal.

Hein-Anton van der Heijden