Een onthutste zoon
Magdalena – Maarten ’t Hart – Arbeiderspers – 250 blz.
Maartens moeder was er al bang voor dat haar zoon een boek over haar zou willen schrijven. ’t Hart respecteerde de wens van zijn moeder sowieso zou wachten tot ze was overleden en in 2012 gebeurde dat. Nu drie jaar later is er Magdalena. Een biografie kun je het niet noemen. Het is een portret waarin een aantal markante eigenschappen en gedragingen van Maartens moeder naar voren komen. De meest in het oog springende is haar wantrouwen ten opzichte van haar echtgenoot waarover ze nog lang na diens dood in 1973 negatief bleef spreken.
Maartens jongere broer Arie en zus Lenie hadden daar op een gegeven moment echt genoeg van en verboden haar om zo over hun vader te praten als zij daar bij waren. Maarten vond het ook niet fijn om te horen, maar liet zijn moeder maar begaan, omdat hij zeker wist dat de verdenkingen van zijn moeder wanen betroffen. Voor Maartens moeder waren de wanen echt en bestrijding ervan had dus geen zin. Dus luisterde hij menigmaal naar een verhaal waarin zijn vader loerde naar een mokkel in de kerk of de verhalen over mokkels die het kerkhof bezochten waar zijn vader grafdelver was. Dan was hij niet boos, maar onthutst.
Maarten ’t Hart hield van zijn moeder. Op jonge leeftijd bewonderde hij haar zo, dat hij ook wilde leren breien, naaien en haken om maar zoveel mogelijk op haar te lijken. Magdalena was geen liefdevolle moeder in de zin dat ze de kinderen wel eens aanhaalde of knuffelde. De oorzaak hiervan is moeilijk te achterhalen en kan in haar jeugd hebben gelegen, maar juist over de eerste twintig jaar van haar leven heeft ze weinig losgelaten. Ze had een vader waar ze bang voor was en een luie moeder. Op haar twaalfde moest ze, volgens eigen zeggen, het hele gezin verzorgen, wat inhield dat ze op haar broertjes en zusjes moest passen, het huis moest schoonmaken en moest koken.
Magdalena is een liefdevol portret, maar ik kan me voorstellen dat moeder zelf dit boek niet graag had willen lezen, omdat ze dan geconfronteerd zou worden met haar ‘rare’ trekjes. Ook nog omdat haar zoon fijntjes uitlegt dat het gereformeerde geloof mensen gek maakt en dat de Bijbel een boek vol onzin is. Het geloof en de Bijbel waren moeders enige houvast waar ze zich dan ook krampachtig aan vast klampte. Het boek heet weliswaar Magdalena, maar Maarten zelf komt ook ruim aan bod en in sommige stukken is zijn moeder zelfs ver te zoeken, maar dat is helemaal niet erg. Het is een boek waarin ’t Harts stem mmoi doorklinkt. Magdalena is onderhoudend en boeiend geschreven en ik denk dat je soms, net als Maarten was als zijn moeder weer over zijn vader klaagde, onthutst zal zijn door wat je leest.
