Een terugblik op het leven

Van A tot Z, of toch bijna – Lieven Vandekerckhove – 120 blz. – Uitgeverij Liverse

Auteur Lieven Vandekerckhove is niet aan zijn proefstuk toe. In 2019 verscheen zijn debuut In schuinschrift waarin hij verhalen opdiepte uit zijn eigen jeugdjaren in het Klein Seminarie in Roeselare, een kleine stad in het hart van West-Vlaanderen. In Van A tot Z, of toch bijna gaat hij verder op dit elan en haalt herinneringen op uit zijn (volwassen) leven.

De inleiding is meteen een verrassing van formaat. De auteur blijkt zowaar Rik Torfs te zijn die nog niets van zijn scherpzinnigheid heeft verloren. Meteen maait de voormalige kerkjurist al heel wat gras weg voor de voeten van recensenten met een grote lofprijzing op dit boek. Maar in de beginzinnen houdt hij een slag om de arm voor wie er anders zou over denken en uit hij zich als een geboren diplomaat: ‘U zal dit boek met veel plezier lezen. Naar alle waarschijnlijkheid toch, want u blijft een vrij mens.’

De titel had best wat ambitieuzer en creatiever mogen klinken. Van A tot Z, of toch bijna verraadt al dat we weer met een verzameling cursiefjes te maken hebben. Of zit er toch een diepere bodem in en wil de auteur aangeven dat hij niet meer bij de allerjongsten hoort en zijn leven (van A tot Z, van geboorte tot dood) bijna voltooid is?

In tegenstelling tot zijn eerste werk heeft Lieven Vandekerckhove het tijdsvenster nu opengetrokken tot zijn ganse leven. Het boek is deze keer opgebouwd uit 24 cursiefjes met een lengte van twee tot acht bladzijden, telkens voorzien van een titel waarvan de beginletters het alfabet vormen met uitzondering van de letter X en Y. Op de bladzijden van deze twee letters zijn tekeningen opgenomen van de Nederlandse tekenaar en cineast Jean Olf. De cursiefjes zijn niet chronologisch gerangschikt en bevatten meestal autobiografische elementen.

Heel opvallend zijn de grote inhoudelijke variatie en heterogeniteit in de stukjes. Een aantal cursiefjes gaan over existentiële onderwerpen zoals vriendschap of de dood. Enkele spelen zich af in Liberia, een land waar de auteur een paar jaar met zijn gezin heeft verbleven. In ‘Afscheid’ beschrijft hij het ontroerende afscheid van zijn Liberiaanse vriend Ben. In ‘Harris Mopulu’ vraagt hij zich af wat er van zijn house boy is geworden. Of hij treurt over het verlies van zijn jeugdkameraad Luc. Het meest beklijvende verhaal is zonder twijfel ‘Rimpels’ waar Ben een huiveringwekkende ervaring opdoet. Kort en krachtig geschreven.

In een aantal andere cursiefjes toont de auteur zich een echte observator. ‘Fuif’ is een leuk cursiefje over hoe een ouder de fuif van zijn dochter beleeft. In ‘Naar Groningen’ beschrijft hij zijn observaties op een doodgewone treinreis.  Sommige stukjes bevatten fictie-elementen zoals in ‘Quasimodo’ en ‘Vodden’. Het cursiefje ‘Dag van…’ zou je eerder verwachten op een familiefeestje op een gevorderd uur. Je leert doorheen deze verhalen de auteur wel beter kennen maar veel van zijn diepere zielenroerselen of maatschappelijke opvattingen geeft hij niet bloot buiten de hogere algemeen menselijke gevoelens omtrent vriendschap en verlies.

Lieven Vandekerckhove hanteert ook in dit boek zijn sterk beschrijvende verhaalstijl waarbij de gebeurtenissen breedvoerig worden beschreven met weergave van een aantal letterlijke dialogen. In vergelijking met het eerste boek is het gebruik van archaïsche woorden vrijwel verdwenen.

Van A tot Z, of toch bijna is een terugblik van een man op zijn leven waarbij hij een aantal momenten en gebeurtenissen beschrijft die hem sterk hebben geraakt aangevuld met een aantal observaties en anekdotes. Het boek is met veel liefde geschreven en doet de lezer terugblikken op het eigen leven en nadenken welke momenten hij of zij zijn bijgebleven.

Kris Muylle