Een treurig stemmend boek
April is de wreedste maand – Rindert Kromhout – Leopold – 256 blz.
Soldaten huilen niet vertelt over de familie van Vanessa Bell, schilderes, en Virginia Woolf, de bekende Britse schrijfster. Het is een artistieke familie, waarin de kinderen, twee jongens en een meisje, zich in alle vrijheid kunnen ontwikkelen. In het eerste deel is voornamelijk Quinten aan het woord die vertelt over de familie en over zijn broer. Als aan het einde van het boek Julian, de broer, als soldaat deelneemt aan de Spaanse burgeroorlog, komt hij al snel om het leven. Het boek is geschreven vanuit Quinten die begint te schrijven in 1937 en van daaruit terugkijkt vanaf 1926. Het is bijzonder verhaal over een bijzondere familie. Kromhout werd ervoor beloond met De Gouden Lijst en de Thea Beckmanprijs.
April is de wreedste maand gaat verder waar Soldaten huilen niet eindigde. De schrijver is wederom Quinten. In dit boek vertelt hij niet alleen zijn eigen verhaal, maar – op haar verzoek – ook dat van zijn zus, Angelica. Hun jeugd wordt overgedaan maar nu door de ogen van Angelica. Tegelijk vertelt Quinten ook wat er op het moment dat hij het verhaal van zijn zus opschrijft, allemaal gaande is.
Het boek begint meteen goed met de verdwijning van Virginia. Haar man, Leonard, heeft een brief voor hun moeder in bezit. In tegenstelling tot andere keren, waarin grotemensenzaken in hun groep met elkaar worden gedeeld door middel van verhalen en toneelstukken, is dat nu niet het geval. Hun moeder sluit zich juist af van iedereen. Daarmee bevestigt ze het idee dat Angelica over haar moeder heeft en dat ze aan haar broer vertelt. Haar moeder heeft nooit aandacht voor haar gehad. Virginia was de leuke tante die fantastische spellen met haar speelde, maar haar moeder had het te druk met zichzelf. Iedere keer als Angelica aandacht vroeg, kreeg ze die niet.
Naast het verhaal van Angelica en het heden waar Quinten over schrijft, wordt ook de tijd tussen het einde van Soldaten huilen niet en het begin van dit boek opgevuld. Dat betekent dat er drie verhaallijnen zijn.
Soldaten huilen niet heb ik vaker gelezen omdat ik er erg van onder de indruk was. In April is de wreedste maand miste ik de warme en sprankelende aanwezigheid van Virginia. Ze is in de verhalen van Angelica wel aanwezig, maar we zien haar door de ogen van een adorerend kind. Een kind dat steeds vaker haar moeder afzet tegen haar tante. Dat valt iedere keer in het nadeel uit van Vanessa, de moeder. Al met al is het een behoorlijk somber boek geworden. Het geeft een tijdsbeeld, dat van het begin van de tweede wereldoorlog, en dat is ook al niet iets om vrolijk van te worden.
Kromhout wacht tot het allerlaatst om alles uit de doeken te doen. Pas dan leren we de beide zussen, hun relatie met elkaar en de relatie tussen Vanessa en Angelica echt kennen. Tussen moeder en dochter zou het teder kunnen eindigen maar dat lukt niet, hoezeer Angelica er naar verlangt. Vanessa kan het niet. Een verdrietig en tegelijk ontroerend moment.
Vanessa kan haar dochter niet werkelijk bereiken en dat gevoel had ik door de opzet van het boek ook. Door de afstandelijkheid van de vorm, waarin een derde schrijft uit naam van een tweede over haar relatie met de eerste, kon ik dit boek niet omarmen zoals Soldaten huilen niet. Ik werd er treurig van. Is dat misschien het teken dat het boek toch is geslaagd?
