Eenzaam en vervuild in de grote stad
Let niet op de rommel – Henk Plenter en Annemiek van Kessel – Luitingh – Sijthof – 250 blz.
Henk Plenter heeft ruim veertig jaar woningen leeggeruimd voor de GGD in Amsterdam. Intussen is hij met pensioen. Hij is niet zomaar een GGD-medewerker, maar heeft daadwerkelijk aan de basis gestaan van de verbeterde samenwerking tussen de verschillende instanties die zich bezighouden met mensen die door wat voor omstandigheden dan ook in een situatie komen van verwaarlozing en vervuiling. Er is zelfs een werkwoord naar hem vernoemd, Plenteren: “Een huis ontruimen waarin de bewoner of bewoners zoveel spullen hebben verzameld en opgeslagen dat het wonen erin of in de omgeving ervan een gevaar oplevert voor de volksgezondheid.”
In dit boek wordt een groot aantal gevallen besproken. Beginnende in de jaren zestig tot ver na 2000. Het betreft woningen van mensen die op de een of andere manier het spoor zijn bijster geraakt. Mensen die ernstig zijn vervuild, mensen met psychiatrische stoornissen, extreme verzamelaars, dierenliefhebbers van wie de liefde wat te ver is doorgeslagen en natuurlijk, we lezen er bijna wekelijks over, mensen die eenzaam aan hun einde kwamen, en pas later of veel later werden gevonden. Veel verhalen zijn triest, maar gelukkig kan er ook worden gelachen, want zonder humor was dit vak natuurlijk ook ondraaglijk.
Toen Plenter eind jaren zestig als chauffeur bij de ongediertebestrijding begon, bestond zijn functie nog helemaal niet. Hij heeft hem zelf uitgevonden, uiteindelijk werd hij buitengewoon opsporingsambtenaar bij de GGD. In die functie kon hij bij bovengenoemde probleemgevallen binnenkomen, vaak na klachten van buurtbewoners over stank en ongedierte. Hij probeerde met gesprekken tot een oplossing te komen. Lukte dat niet, en dat was vaak zo, dan moesten er andere maatregelen worden getroffen. Vaak werd het pand ontruimd en kwamen er tonnen afval uit. Natuurlijk waren er ook mensen die hun vervuilde situatie als normaal ervoeren en niet geholpen wilden worden. Plenter laat zien dat je met een diplomatieke aanpak heel ver kunt komen.
Ik licht er een geval uit. Buurtbewoners van een flat in Noord-Amsterdam klaagden over stankoverlast. Plenter ging kijken en kwam erachter dat de bewoner van de flat extreem achterdochtig was, een eigenschap die veel terugkeert in de verhalen. Hij liet Plenter niet zomaar binnen. Maar toen hij eenmaal binnen was(een dwangbevel helpt meestal wel), kwam hij in een flat waar het wemelde van de… konijnen. Honderden vervuilde dieren in een vieze, stinkende ruimte. “Ik probeer de konijnen te tellen, maar dat lukt niet. Ze lopen overal en ik zie hun kopjes links en rechts uit de stuk gevreten meubelstukken steken. Op diverse plekken zitten heel jonge konijntjes stil voor zich uit te kijken.”
Coauteur van Let niet op de rommel, Annemiek van Kessel, wier naam merkwaardig genoeg niet op de cover vermeld staat, heeft vele gesprekken met Plenter gevoerd en gezorgd voor een logische opbouw en de benodigde achtergrondinformatie bij alle gevallen die in het boek aan de orde komen. Ze ordende de verhalen in negen overzichtelijke hoofdstukken, elk met een eigen thema. Het boek is zo geschreven dat je de stem van Plenter als het ware hoort. De verhalen leren ons ook dat we onze medemens een beetje in de gaten moeten houden. Geen overdreven sociale controle, maar een groet en een praatje is toch wel het minste, zodat extreme vormen van verwaarlozing en eenzaamheid kunnen worden terug gedrongen, want uitbannen is een illusie.
Pieter Feller
