Hemelrijk – Chris De Stoop

 Eerherstel voor de sint

Het wereldnieuws begin december 2020 kwam uit een woonzorgcentrum in het Belgische Mol. Daar had een plaatselijke vrijwilliger en mantelzorger voor sinterklaas gespeeld. Achteraf bleek de man besmet te zijn met corona én had hij een hoge virale lading. Hij bleek een typevoorbeeld van een superverspreider te zijn. De menselijke tol was groot. In een maand tijd stierven vierendertig residenten. De sinterklaas kreeg een hoop bagger, verwensingen en doodsbedreigingen over zich heen vanuit de (sociale) media, de politiek en de publieke opinie. Schrijver en onderzoeksjournalist Chris De Stoop geeft de man in dit diepmenselijk boek een naam en een gezicht: Guido.

De rode draad in het leven van de zestigjarige Guido kan in twee woorden worden samengevat: mensen helpen. Als tiener was hij reeds betrokken bij de oprichting van een unieke inclusieve jongerenvereniging ’t Kruierke, die kinderen met en zonder beperking wilde samenbrengen. Hij studeerde ergotherapie, deed een maand vrijwilligerswerk op Sri Lanka en werkte vervolgens vijf jaar in een voorziening voor mensen met een mentale beperking. Zorg voor anderen bleef zijn hoofdbekommernis ook toen hij vervolgens aan de slag ging op een geriatrische afdeling in een ziekenhuis. Na de dood van zijn vader Vic zette hij met zijn broer het verzekeringskantoor verder. Een job waarin hij ook mensen verder kon helpen. Hij werd vrijwilliger in Hemelrijck, het rusthuis waar zijn moeder was opgenomen. In het najaar van 2019 kreeg hij de vraag of hij sinterklaas wilde spelen. Niemand kon toen voorspellen wat er zich een jaar later zou afspelen.

Het verhaal van Guido is niet de enige verhaallijn in het boek waarin de auteur een eenvoudige vertelstijl hanteert die doordesemd is van een overvloed van gevoelens en emoties. Het is ook het verhaal van ouders die niet langer alleen thuis kunnen wonen. Zowel Guido als de auteur moesten de beslissing nemen hun moeder te laten opnemen in een woonzorgcentrum. Acht jaar lang zorgde Chris De Stoop voor zijn dementerende moeder. Hij zag haar aftakelen. Ze was met grote tegenzin naar het zorgcentrum gegaan: ‘Stop je moeder maar weg in ’t gesticht. (…) Zoals een stuk vee.’ Na een hersenbloeding was Jeanne, de moeder van Guido, opgenomen in rusthuis Hemelrijck in Mol. Het contrast met de moeder van Chris De Stoop was immens: ‘Ik zal er me wel thuis voelen. Ik maak er het beste van.’ Gedurende haar laatste jaren was de moeder van Chris De Stoop vaak lastig. ‘Het boze, broze mensje in de grote rolstoel leek in niets meer op mijn moeder, ooit een felle en wondermooie vrouw.’ De auteur beschrijft op ontroerende wijze de palliatieve fase en het uiteindelijke sterven van zijn moeder.

Het verhaal van Chris De Stoop is niet alleen een eerherstel voor de sint. Hij wil ook de aandacht vestigen op de duizenden overleden bewoners van woonzorgcentra. Hij citeert een rapport van Artsen zonder Grenzen waarin werd gesteld dat deze kwetsbare groep door de overheid in de steek was gelaten. De absolute prioriteit ging naar het vrijhouden van ziekenhuisbedden. Besmette ouderen werden soms teruggestuurd naar de woonzorgcentra waar ze aan de basis lagen van broeihaarden. Deze woonzorgcentra moesten zich tot geïmproviseerde ziekenhuisjes omvormen, maar zonder de mensen, de middelen en de kennis om dat te doen. De harde conclusie: ‘Het is een feit dat nalatigheid geleid heeft tot veel sterfgevallen die konden worden vermeden en tot immens leed bij bewoners, families en personeel.’

Op het einde van het boek geeft de auteur nog mee dat het ondertussen – een jaar na de feiten – beter gaat met Guido. Hij is een theatermonoloog aan het schrijven die hij als een nieuw begin ziet. Stilaan voelt hij weer vaste grond onder zijn voeten en komt hij weer in balans, ‘ook al zal het drama altijd wel een weke, tere plek in hem blijven, waarvan de pijn zo nu en dan in krampen opkomt.’

Kris Muylle