Ach freule – Elena Beelaerts van Blokland
Eerlijk en kwetsbaar
Elena’s oude grootmoeder moet steeds maar weer denken aan de zo maar verdwenen vader van haar moeder.
“… Mijn moeder had altijd iets droevigs in haar ogen,’ zegt ze. ‘Ze was wees. Haar moeder stierf in het kraambed en haar vader liet zijn dochters achter. Hij is ‘m gesmeerd…”
Elena besluit naar hem op zoek te gaan. Tot haar schrik komt ze erachter dat die voorouder een slavenhouder was. Hoe moet ze daarmee omgaan en hoe vertelt ze het haar familie?
Het zal je maar overkomen, een voorouder van jou blijkt een plantage te hebben gehad in Suriname waar hij heel wat slaven hield. Elena wil weten waarom haar voorvader Theodore Bay opeens verdwenen was en waarom hij koos voor een bestaan als plantagehouder. Een bestaan dat hij met dagboeken vol illustraties voor een deel heeft vastgelegd. Nu moet Elena er nog achter komen in hoeverre deze, vaak schokkende en wrede dagboekaantekeningen op de volledige waarheid berusten. Ook het feit dat Theodore Bray een illustrator is en dus kunstenaar schokt haar, zijzelf is immers ook kunstenaar.
Pijnlijke vragen
Wanneer ze haar grootmoeder vertelt over deze voorvader, lijkt het haar oma weinig te doen, die praat er al snel overheen. In de rest van de familie worden niet of nauwelijks vragen gesteld, iedereen lijkt de andere kant op te willen kijken. Dat maakt dat Elena nog dieper nadenkt over haar eigen deel in deze familiegeschiedenis. In hoeverre is zijzelf medeverantwoordelijk voor de gruwelijkheden die haar voorouder op zijn naam heeft staan en in hoeverre speelt dat anno nu nog? Gruwelijkheden begaan door haar voorvader, of wreedheden die hij een van zijn slaven opdroeg om aan een andere slaaf toe te brengen, gruwelijkheden die in die tijd als ‘normaal’ werden beschouwd, zodat niemand er echt van opkeek.
Elena gaat dus door met pijnlijke vragen stellen en onderzoeken. Langzaam komt ze steeds meer te weten en ook al heeft haar eigen moeder aangegeven er niets van te willen weten, toch gaat ze door. Ze legt daarmee niet alleen haar voorvader onder een vergrootglas, maar ook zichzelf en haar beweegredenen om niet alleen de geschiedenis uit te zoeken en boven tafel te brengen, maar ook om het te publiceren.
Schuld
Ach freule laat zien hoe een wit persoon van adel mee kon doen aan deze afschuwelijke en mensonterende praktijken en er ook nog eens riant van heeft geprofiteerd. Maar dit boek laat ook zien hoe een wit persoon van adel in deze tijd daarop eerlijk en kwetsbaar durft te reflecteren en er verantwoordelijkheid voor wil dragen. Met Ach freule brengt de auteur naar voren dat niet alleen haar voorvader, maar heel Nederland grote schuld draagt voor het meedoen en het nog lang in stand houden van een racistisch systeem. Een systeem waar mensen anno 2024 nog steeds op z’n minst last van hebben, maar er vaak ook nog schade van ondervinden.
Boek bestellen!
