Emigreren vanuit het perspectief van achterblijvers

Gelukkig hebben we Skype: Verhalen van achterblijvers en emigranten – Ellen De Vriend – Grenzenloos – 229 blz.

Auteur Ellen De Vriend – de Jong (1964) heeft meerdere non-fictieboeken op haar naam staan. In 2013 debuteerde ze met haar thriller Bitterzoet. De Vriends eigen zus, Carolien de Jong, emigreerde in 2007 naar Oeganda, omdat ze daar werk kon krijgen. Door deze verhuizingen over de grenzen, vandaar dat het ook zo goed past bij Uitgeverij Grenzenloos, weet De Vriend precies hoe het voelt om achter te blijven. In haar boek Gelukkig hebben we Skype laat zij daarom niet alleen emigranten aan het woord, maar juist ook de achterblijvers.

Gelukkig hebben we Skype is een boek over emigranten, en over hun familieleden en vrienden die zij in Nederland achterlieten. Elk jaar vertrekken er ongeveer 130.000 Nederlanders naar het buitenland met de bedoeling zich daar voor langere tijd te vestigen. Hoewel de televisieprogramma’s over emigranten enorm populair zijn, hebben juist de achterblijvers ook een verhaal. Hoe ervaren zij het vertrek van hun familielid? Wat betekent dit voor hen, zowel praktisch als emotioneel? Blijft het contact op duizenden kilometers goed of wordt het juist minder? En hoe ga je daarmee om? Computers en andere moderne communicatiemiddelen kunnen de afstand verkleinen, maar dat is niet hetzelfde als ‘een bakkie doen’ wanneer het je uitkomt.
Gelukkig hebben we Skype is een boek met twintig verhalen van emigranten en hun familieleden en vrienden die zij in Nederland achterlieten. Broers, zussen, vaders, moeder, dochters, zonen en vriendinnen staan centraal in het boek.

Leuk is dat De Vriend begint met haar eigen verhaal. Ze vertelt hoe het was toen haar zus naar Oeganda vertrok en welk effect dit had op haarzelf. Hierna komt de zus Carolien aan het woord. Dit geeft Gelukkig hebben we Skype een persoonlijk tintje, en laat zien dat De Vriend weet waar ze het over heeft. Vervolgens komen allemaal verschillende mensen aan het woord, in verschillende situaties, in verschillende relaties en verschillende gevolgen van de emigratie.

Vrijwel in het hele boek komen alleen de geïnterviewde mensen aan het woord. De Vriend heeft letterlijk uitgewerkt wat zij haar hebben verteld. Hierdoor sluipt er nog wel eens een foutje in. Zo had ik liever gezien dat de schijfster de ‘dan mij’-fout eruit had gehaald, of nog eens even had gekeken naar de situatie waarin de broer zegt dat er 8 jaar leeftijdsverschil zit tussen hem en zijn zus, terwijl de zus zegt dat dit 6 jaar is. Dit soort kleine dingetjes zijn misschien een beetje slordig, maar laten wel zien dat De Vriend de persoonlijke verhalen zo authentiek mogelijk heeft gehouden.

Nog een positief puntje is dat alle interviews worden geïllustreerd met foto’s. Foto’s van de emigranten en hun familie, de omgeving of andere zaken. Hierdoor krijg je als lezer een beter beeld bij de verhalen.

Wat verder nog opviel is dat veel emigranten zelf een boek hebben geschreven over hun vertrek en hun nieuwe leven. De vraag die dan opkomt is: Heeft De Vriend ze daarop uitgezocht, emigranten die de publiciteit niet schuwen, of schrijven gewoonweg heel veel emigranten boeken? Hier ben ik wel nieuwsgierig naar. Maar juist hierdoor is het perspectief van de achterblijver des te interessanter, omdat deze vaker onderbelicht blijft.

Gelukkig hebben we Skype is een laagdrempelige verzameling verhalen, geschikt voor iedereen die geïnteresseerd is. Of je nu zelf gaat emigreren, een achterblijvend familielid bent, of het gewoon leuk vindt om over het onderwerp te lezen, het boek is geschikt voor iedereen.

Felice Beekhuis