Helse ontberingen voor Hanneli Goslar
Anne Frank mijn beste vriendin – Alison Leslie Gold – Vertaald door Piet Bakker en Paul van den Belt – Kluitman – 160 blz.
Hannah Elizabeth Goslar, Hanneli voor vrienden, was tot aan het onderduiken van Anne Frank en haar familie, Annes beste vriendin. Zij was in 1933 vanuit Duitsland naar Nederland gekomen, als enige dochter in een joods gezin. Anne, die ook in 1933 ook met haar familie was gevlucht, en Hanneli kwamen dicht bij elkaar te wonen en gingen naar dezelfde scholen. Er zat één huis tussen dat van de familie Frank en dat van de familie Goslar. In het jaar dat Anne onderdook woonden ze niet meer vlak bij elkaar. Ze zaten nog wel samen in dezelfde klas en vormden samen met drie anderen een tafeltennisclubje.
Op een zomerdag in juli 1942 belt Hanneli aan bij de familie Frank, pas na lang bellen wordt er opengedaan door de inwonende meneer Goldschmidt. Hij vertelt dat de familie Frank is vertrokken, waarschijnlijk naar Zwitserland. Hanneli is daar natuurlijk danig van ondersteboven. Anne verdwijnt uit beeld en we volgen het verhaal van Hanneli, zoals Gold het heeft opgeschreven. Haar vriend wordt tewerkgesteld in Duitsland, het gaat vreselijk fout met haar moeder tijdens de bevalling van haar derde kind en intussen sluit het net van de Nazi’s zich steeds strakker om de in Nederland wonende joden.
Vader Goslar heeft intussen Paraguayaanse paspoorten kunnen bemachtigen, die mogelijk een ontsnappingsmogelijkheid bieden. Uiteindelijk blijkt dat maar ten dele waar. De familie, inclusief opa en oma wordt naar kamp Westerbork getransporteerd en later naar Bergen-Belsen waar ze in een betrekkelijk veilig deel van het kamp belanden, dankzij die paspoorten. Maar wat is veilig in een kamp als Bergen-Belsen? De ontberingen waren vreselijk – ik heb er al vaak over gelezen, maar ze blijven indruk maken.
In Bergen-Belsen ontmoeten de twee vriendinnen Hanneli en Anne, elkaar weer, zonder elkaar te zien. Ze zitten beiden in verschillende delen van het kamp, gescheiden door onder stroom staand prikkeldraad dat is bedekt met stro. Hanneli kan een paar keer voedsel over het hek gooien – een keer wordt dat gestolen door een andere vrouw – om zo Anne te helpen. Op een dag is Anne verdwenen. Het hele kamp is leeggehaald en Hanneli ziet haar vriendin nooit meer terug. Het navrante van het verhaal is, dat Hanneli dacht dat Anne veilig in Zwitserland zat en de oorlog dus zou overleven, terwijl zijzelf veel meer gevaar liep. Het verliep dus precies andersom.
Hanneli belandde na de oorlog in een sanatorium in Zwitserland en emigreerde in 1947 naar Israël. Daar trouwde ze en kreeg drie kinderen. Alison Leslie Gold ontmoette haar daar in 1993. Hanneli vertelde wat ze zich nog kon herinneren uit die vreselijke tijd. Het was voor haar heel pijnlijk om het verleden op te rakelen.
Alison Leslie Gold is geen groot styliste, maar toch heeft dit indrukwekkende verhaal daar niet onder te lijden, en is Anne Frank mijn beste vriendin weer een goede aanvulling op de vele oorlogs- en kampverhalen die er al zijn. Het leven van twee zorgeloze, jonge meiden en hun familie werd kapotgemaakt door een waanzinnige ideologie. Dit soort boeken helpt ons om dat nooit te vergeten.
