Is de tijd gekomen?

Als de tijd gekomen is – Cornelis Dumoulin – Palmslag – 277 blz.

Er vinden ontvoeringen plaats. Er worden mensen vermoord. Er is een speurdersduo. Er is politieonderzoek. Dat zijn allemaal ingrediënten voor een detectiveroman of thriller. Ondanks dat, kunnen we dit boek niet als zodanig bestempelen. Ook uitgever Palmslag doet dat op de omslag niet en noemt het een roman. Het is de tweede van oud-docent Cor(nelis) Dumoulin, die eerder Het Album (2019) schreef. In dat boek krijgt docent Frank een burn-out, die hij wijt aan zijn strenge katholieke opvoeding. Het “rijke roomse leven” is ook in zijn nieuwe boek het hoofdthema.

Het verhaal wordt in de ik-vorm verteld door de journalist Maarten Vandewinkel. Hij heeft vanaf een bepaald moment aantekeningen gemaakt en gesprekken opgenomen met zijn ”voicerecorder”, zodat hij alle gebeurtenissen naar waarheid kan navertellen. Dit geeft de roman iets van authenticiteit mee. De grote lijnen van de roman worden weergegeven in twee delen.

Het eerste deel handelt over de ontvoering van een staatshoofd. Later blijkt het de paus te zijn. Hij wordt niet bij name genoemd, maar laat zich aan het einde van de roman “Jorge” noemen, zodat we ervan kunnen uitgaan dat het Franciscus (de huidige paus) is. De methode van ontvoering is (en blijft) onbekend. De reden wordt al snel duidelijk: de paus moet excuses aanbieden voor misstanden in de kerk in het verleden. De ontvoerders sturen de gesprekken met de paus in het Spaans naar journalisten over de hele wereld om ze in hun taal te vertalen. Maarten moet dat doen in het Nederlands. Hij twijfelt, maar zegt uiteindelijk toch toe.

Dan worden naasten van de journalisten ontvoerd als dwangmiddel de paus vrij te laten. Dat doen de ontvoerders inderdaad vrij plotseling. Wat is er gebeurd? Nu worden ook de ontvoerde naasten (vrouw, dochter enz.) op vrije voeten gesteld. Onder hen Ellen, de echtgenote van Maarten. Die laat het er niet bij zitten en wil haar ontvoerders opsporen.

In het tweede deel laat Maarten ons de speurtocht meebeleven. Het echtpaar komt, undercover, terecht in Zuid-Limburg (de buurtschap Hurpesch aan de Klitserbeek). Daar trachten de beide Vandewinkels in te burgeren bij de illegale parochie van Fideles Dei (Getrouwen Gods). Het is een uiterst conservatieve roomse beweging, waarvan het bisdom en het Vaticaan zich hebben afgekeerd. Ze maken kennis met pastoor Houben, de koster en Funs, Dorrie en Ermke, broer en zussen die hun oude moeder verzorgen, maar al snel in het verdachtenbankje van Maarten komen te staan. Zal het tweetal bewijzen voor hun deelname aan de ontvoering van Ellen kunnen vinden? De uiteindelijke ‘ontknoping’ vindt plaats in Rome. Opnieuw gaat de paus, bijgestaan door de (fictieve) Nederlander Johannes Stercken, een belangrijke rol spelen. Maar voor hoe lang?

Twee flashforwards in dit deel zou een detectiveschrijver nooit hebben opgenomen. Ze geven een blik in de toekomstige resultaten van het onderzoek en de wederwaardigheden van de eerder genoemde Funs. Als de oplettende lezer het nog niet had ontdekt, vertelt Maarten het wel in zijn epiloog. “Elke beslissing maakt een onlosmakelijk deel uit van het leven dat je leidt. […] Het leven kent geen kruispunten waar je bepalen kunt in welke richting je wilt gaan.” Voorbeelden geeft het verhaal in overvloed. Maarten vraagt zich af of zijn medewerking aan de vertalingen wel de juiste beslissing was. Nu heeft hij voor het eerst zijn vrouw buiten zijn overwegingen gehouden en tegen haar gelogen. Ellen besluit na haar vrijlating niet alles tegen de politie te vertellen en zelf op onderzoek uit te gaan, waarbij de undercoveractie ook aan twijfel onderhevig is. Buiten ons tweetal nemen mensen de beslissing de paus te ontvoeren, waarbij twijfel ontstaat of hun doel de middelen wel rechtvaardigt. Ook de beslissing over te gaan tot een ‘tegen-ontvoering’ om de paus vrij te krijgen hoort bij die categorie. Aan het einde neemt ook de paus zelf een verdragende beslissing en wat beslissen de andere hoogwaardigheidsbekleders in het Vaticaan als reactie hierop?

Genoemde zaken wijzen duidelijk in de richting van een ideeën-roman. Maar er is meer. De hele roman door vinden we ‘verhalen’ over de handel en wandel van de Rooms Katholieke Kerk, inclusief een orthodoxe richting en machtstoestanden in het Vaticaan. De aard van dit alles kan zonder uitzondering negatief worden genoemd, zodat het een duidelijke aanklacht tegen deze kerk genoemd kan worden

Door de tijdsperiode waarin zich de roman afspeelt, komt ook de coronacrisis aan bod en komen er BN’ers voorbij, waaronder Peter R. de Vries. Deze zaken verhogen het realiteitsgehalte van de roman. Ook de impliciete vraagstukken over ethiek, zoals ‘wanneer een grens net niet of net wel overschreden wordt’, dragen daaraan bij.

Dumoulin is een rasverteller met een bijzonder prettige stijl. De dialogen zijn niet gemaakt, maar geven duidelijk uiting aan de sfeer daarbinnen en de relaties die ermee tot uitdrukking komen, zoals die tussen Maarten en Ellen. “Gaat het weer met je? Ja. Echt? Alles is oké. Fijn, ik ga het ontbijt klaarzetten.” Hopelijk verrast Cor Dumoulin ons binnenkort met een nieuwe pennenvrucht vanuit het mooie Oostenrijk, waar hij met zijn vrouw uit dat land woont.

Kees de Kievid