Jiang ee yah!

Dit is Korea – Soo Kim – Uitgeverij Terra – 224 blz.

Wat betekent dat, ‘Jiang ee yah’? En wat wordt bedoeld met ‘jeong’? Wat zijn ‘chaebols’ en hoe maak je ‘kimchee jjigae’? Antwoorden op deze vragen en nog veel, veel meer lees je in Dit is Korea, een kloek en kleurig uitgegeven boek over het Aziatische land dat in een halve eeuw van een van de armste landen opklom naar de op drie na grootste stedelijke economie van de wereld. Niet voor niets spreekt men over Het Wonder aan de Han, de rivier die dwars door hoofdstad Seoel loopt. Korea is eeuwenoud. De naam is afkomstig van Koguryo, een duizendjarig koninkrijk dat voor de christelijke jaartelling ontstond.

Aan het eind van de veertiende eeuw kwam de Joseon-dynastie aan de macht die vijf eeuwen zou heersen. In deze periode ontstond de Koreaanse identiteit, een rijke cultuur van confucianistische maatschappijorde, bouw- en schilderkunst en technische uitvindingen. Tot Japan het land bezette en de cultuur onderdrukte. Een tijd waarin landbouw veelal plaats maakte voor industriële ontwikkeling. Daarop volgde de strijd der wereldmachten met na WO II de scheiding tussen Noord- en Zuid Korea. Een geschiedenis van aanpassing en opstand. Van traditie en ontwikkeling.

Het rijke verleden is volop zichtbaar in het heden: in veel huizen vind je Koreaans aardewerk dat teruggaat tot 8000 v.C. En je ziet aan de ene kant hanok woningen gemaakt van hout en een stenen plaat voor vloerverwarming met hun sierlijke pannendaken, aan de andere kant futuristische bouwwerken. De tegenstellingen tussen oeroud en ultramodern zijn kenmerkend voor het land. Robot barista’s en robotbegeleiders op luchthavens naast oude rituelen uit de Joseon-tijd zoals het Lotus lantaarnfestival in de Samgwangsa tempel.

Tegenstellingen die een harmonisch geheel vormen zoals de vlag van het land laat zien: in het midden de blauwrode cirkel, de taegeuk, die symbool staat voor het taoïstische concept yin en yang, voor de balans tussen tegenovergestelde krachten: licht – donker, goed – slecht. En traditie en vernieuwing.

Het belang van de familie en het respect voor oudere mensen vormt de kern van de confuciaanse leer die diepgeworteld is in Korea. Deze structuur vind je ook op de werkvloer. De industriële ontwikkeling wordt gedragen door ‘chaebols’, conglomeraten die door families gecontroleerd zijn en die vooroplopen in innovaties, denk aan Hyundai, Samsung en LG.

Wat de traditie betreft: voor een buitenstaander zal het niet eenvoudig zijn om op de goede manier te communiceren. Het respect voor ouderen uit zich in lichaamshouding en manier van praten. Zo zijn er verschillende aanspreekvormen al naar gelang het verschil in leeftijd. Koreaanse relaties zijn geworteld in het moeilijk te vertalen begrip ‘jeong’. Het is te omschrijven als een nauwe band, diepe verwantschap.

Met de uitleg van dit en andere begrippen gaat het boek de diepte in. Naar de breedte vouwt het uit in een kleurrijke waaier van onderwerpen: K-pop BTS (Bangtan Sonyeondan), films als Parasite, spelen (van het duizenden jaren oude Badukspel tot en met PC ban gamecentra inclusief het gevaar van gameverslaving), de traditie van vrouwelijke duikers, het verhaal van Shim Chung die zichzelf opofferde om haar blinde vader het gezichtsvermogen te geven. Je vindt tips voor de verzorging van je huid en de zes geheimen voor een gezond leven en recepten voor bekende Koreaanse gerechten zoals kimchee jjigae, een stoofschotel.

Dit is Korea biedt een intense ervaring en dat heeft alles met de auteur te maken. Soo Kim is van Koreaanse herkomst, groeide op In New York, studeerde internationale journalistiek in Londen en is reisjournalist voor Newsweek. Ze beschrijft het land van binnenuit. Als ze het over natuurgebied Busan heeft, bekent ze: ‘Als kind beschouwde ik Busan als ouderwets boerenkinkelgebied.’ En bij de geschiedenis van K-pop en het nummer ‘Gangnam Style’ van Rapperp Psy merkt ze op: ‘Toen ik Psy’s inmiddels beroemde dansmoves op tv-schermen over de hele wereld zag verschijnen, kromp de Koreaan in mij ineen van schaamte. Maar de wereld omarmde het nummer en danste enthousiast mee.’

Interessant is ook de korte blik die op Noord-Korea geworpen wordt. Ik had daar graag meer over gelezen, maar dat is natuurlijk (nog) niet mogelijk. Wat ik miste was een natuurkundige kaart van het land. Er staat weliswaar een kaart van de provincies in, maar dat is echt te weinig. Dit doet echter niets af van de schoonheid en kracht van de reisgids met zijn vele kleurige foto’s.

Deze recensie is in Coronatijd geschreven, dus fysiek reizen zit er voorlopig niet in, en vliegen kan in de klimaatcrisis sowieso maar beter even wachten, maar wat geeft dat. Dit boek biedt je een fantastische reis langs de hoogste stenen pagode, stadsgezichten met verlichte wolkenkrabbers en kleurige reclames, breakdancers, beboste bergen, geliefden in een herfstpark, ouders die die in eeuwenoude tempel bidden voor examensucces bij kinderen, en ga zo maar door. Een ver land is dichtbij gekomen. Jiang ee yah! Dit is geweldig.

Yolande Belghazi -Timman