Liefde in oorlogstijd

Wevers van het verzet – Jeroen Kuypers – Uitgeverij Marmer – 317 blz.

Jeroen Kuypers is historicus, journalist en auteur. In zijn boeken verweeft hij historische feiten met fictie. De historische feiten betreffen de Tweede Wereldoorlog.

De hoofdpersonen in dit boek zijn een jonge verzetsvrouw en een gevluchte Franse soldaat. De jonge vrouw, Sylvia, is woonachtig in Twente. Ze is de dochter van een voorname textielfabrikant en haar leven is in feite al helemaal uitgestippeld. Ze zal nooit haar vader kunnen opvolgen als directeur omdat ze “maar” een vrouw is, terwijl ze intelligent genoeg is en graag wil werken. Men verwacht dat ze de zoon van een fabrikant trouwt en zich aan haar huishouden zal wijden. Een studie zit er daarom voor haar niet in, dat is nergens voor nodig. Sylvia legt zich hier niet helemaal bij neer, ze vindt het leven in Twente saai en bekrompen. Haar leven verandert als in 1940 de Duitsers ons land binnenvallen.

De andere hoofdpersoon is Guy, een korporaal in het Franse leger. Zijn onderdeel wordt naar Nederland gestuurd in een poging de Duitsers tegen te houden en te voorkomen dat ze via Nederland en België Frankrijk binnenvallen. Helaas moet het Franse leger zich terugtrekken en worden de Fransen, waaronder Guy, krijgsgevangenen. Guy komt terecht in een kamp in Duitsland, vlak over de grens met Twente.

Het verhaal

Het verhaal beschrijft in afwisselende hoofdstukken de belevenissen van Sylvia en Guy. De stukken gedeelte over Sylvia beschrijven goed hoe de oorlog langzaamaan het dagelijks leven van de Nederlanders beïnvloedt. Ook de dilemma’s waar sommigen mee te maken krijgen zijn goed invoelbaar. Zo moet de vader van Sylvia een keuze maken tussen goederen produceren voor het Duitse leger of dat weigeren. De consequentie zou zijn dat de fabriek failliet zal worden verklaard en de werknemers zonder werk komen te zitten. De kans bestaat dan dat ze naar Duitsland gestuurd zullen worden om daar als arbeider ingezet te worden. Sylvia is veel rechtlijniger en wil geen enkele samenwerking met de Duitsers. Zij komt langzaam in contact met het verzet en gaat daar steeds meer voor doen, zoals koeriersdiensten. Vooral jonge vrouwen zijn daar geschikt voor, ze worden minder snel door de Duitsers gecontroleerd en ze kunnen zich met een beetje flirten uit lastige situaties manoeuvreren. Ze helpt verder mee met het verbergen van onder andere Joodse vluchtelingen, neergehaalde piloten en ontsnapte krijgsgevangenen.

Guy vecht mee in het Franse leger tot hij bij Breda een nederlaag lijdt en krijgsgevangen wordt genomen. Het leven in het kamp is hard, maar nog niet zo verschrikkelijk als hoe de Russische krijgsgevangenen moeten lijden (en de Joden in de concentratiekampen, maar dat wordt in dit boek niet vermeld). In 1942 weet Guy met drie andere mannen te ontsnappen uit het krijgsgevangenenkamp. Als enige bereikt hij Nederland, de andere drie zijn vermoedelijk door de Duitsers gedood. Guy wordt gevonden door leden van de verzetsgroep waar Sylvia bij is aangesloten. Guy heeft een ernstige beenwond en zal eerst moeten herstellen voor het verder kan reizen naar België en Frankrijk. Het herstel duurt lang en Guy wordt daar erg ongelukkig van. Sylvia die Frans spreekt gaat hem elke dag gezelschap houden en zo groeit de liefde tussen hen op. Guy, die inmiddels Nederlands heeft leren spreken, gaat als hij min of meer hersteld is en in feite door zou reizen naar het zuiden in de fabriek werken om zo dichter bij Sylvia te kunnen blijven die het vaak te druk heeft om hem te zien. Overigens is Sylvia zich er goed van bewust dat haar ouders een relatie tussen haar en Guy nooit zouden goedkeuren. Tenslotte is hij maar een gewone jongen uit het volk.

Stakingen

In 1943 roepen de Duitsers steeds meer mensen op voor de gedwongen tewerkstelling in Duitsland. Om te laten zien dat dit niet gepikt wordt, worden stakingen georganiseerd. Guy speelt bij het organiseren van de staking in de fabriek van Sylvia’s vader een voortrekkersrol waar hij zelf erg trots op is. Eindelijk telt hij mee. Die staking van de Twentse wevers wordt nagevolgd door de Friese boeren die melk in de sloten uitgieten en de Limburgse mijnwerkers die weigeren in de schacht af te dwalen. Helaas blijft het in het westen van Nederland akelig stil, hetgeen de ruggengraat van de staking breekt. De represailles van de Duitsers liegen er niet om en voor Guy is het niet veilig meer in Twente. Hij gaat nu toch op weg naar Frankrijk via België ook al vindt hij het vreselijk Sylvia te moeten achterlaten. Intussen wordt Sylvia opgepakt door de SD en verhoord. Zullen beiden de oorlog overleven?

Het boek is zeer vlot geschreven. Het leest als een spannende thriller en de dreiging is constant voelbaar. Hoewel het om fictie gaat, is het boek, zoals hiervoor is vermeld, gebaseerd op historische feiten. Een aantal personages in het boek heeft dan ook werkelijk bestaan.

Jitske Bijker