Nirmala en de wolf
Mal – Harman Nielsen – In de Knipscheer – 151 blz.
Een van de meest intrigerende boeken die ik de laatste jaren heb gelezen! Na zijn cyclus Het verscholen volk verrast Nielsen zijn lezers nu met Mal. Het boekje heeft nog geen kwart van de omvang van elk der delen van de cyclus en toch bevat het een onmetelijke rijkdom aan ideeën en een schitterende pracht aan woorden. Poëtisch: noemt de uitgever het. Ik zou liever spreken van indringend. Maar nu eerst het verhaal.
Nirmala (Mal – Mallie voor haar grootmoeder) is Creoolse en kunstenares: zij tekent en schildert. Dat was vroeger al zo en werd op school door haar leraar opgemerkt (een tekening met wolvenogen), maar kreeg te weinig aandacht. Het tekenen beheerst haar leven, zowel in de reële als in haar innerlijke wereld. Wat zij ziet, wil ze kunnen tekenen. Als dat er niet meer was zou er alleen “leegte” overblijven. Zij heeft traumatische voorvallen beleefd, zoals het overlijden van haar moeder en grootmoeder, waardoor zij zich steeds meer in haar “eigen” wereld terugtrekt.
Het is duidelijk dat we met een psychiatrische patiënt te maken hebben. In het verhaal wisselt een aantal malen het perspectief tussen het ziekenhuis en de innerlijke wereld waarin zij zich terugtrekt. Toch zijn er steeds weer overeenkomsten tussen die beide, waarvan ik hier slechts één voorbeeld zal noemen, omdat de lezer de rest zelf moet ontdekken: Mal’s medicijnen in de werkelijke wereld en de “beker van verbeuring” in de andere. Mal wordt op haar tochten vergezeld door een wolf die een belangrijke plaats in haar leven inneemt. Hij is haar beschermer en redder. Dus alleen in haar innerlijke wereld, of toch niet helemaal…? Uit de epiloog tenslotte blijkt dat Mal uiteindelijk een keuze heeft gemaakt.
De uitgever noemt het boek op de backcover een magisch realistische vertelling. Klopt dat? Ja! Nielsen benadert de reële wereld op dezelfde manier als de “bovennatuurlijke, innerlijke” wereld van Mal. De werelden vloeien over in elkaar en af en toe slaat er een vonk over. De auteur benadrukt dat, door sommige voorvallen in de reële wereld cursief te drukken. Maar aan het einde is ook dat slechts schijn. Magisch realisme bedient zich ook van de theorieën van Jung, speciaal die betrekking hebben op archetypen. Mij komt de wolf duidelijk over als zo’n archetype.
Bij het lezen deden elementen in Mal me terugdenken aan een grootheid in het magisch realistische genre: Hubert Lampo en wel speciaal aan zijn boek Terugkeer naar Atlantis.
Nielsen zou Nielsen niet zijn als hij niet ook een aantal fantasy-elementen gebruikt. Als de lift stilstaat en Mal eruit probeert te komen, blijkt de liftdeur een ingang naar de andere wereld te zijn. Een veel voorkomend motief in zowel fantasy als SF. Op deze wereld, Esulom, blijken er draken te bestaan en goederen die niet van deze wereld zijn: “waarstaven, wikringen, bikkels voor het orakel” Er mag niets voor de “tover” verkocht worden, alleen maar voor de “verbeelding”.
Dit boek moet je gelezen hebben! Maar ik voeg er een advies aan toe: leest het niet 1 keer, ook geen 2 keer, maar nog vaker (deed ik ook!) en ontdek steeds weer nieuw dingen.
Harman Nielsen is één van de pseudoniemen van Kees Glimmerveen (Ferwerd, Friesland,1958). Glimmerveen is veelzijdig: behalve schrijver is hij ook cembalist, organist en componist. Hij studeerde astronomie en filosofie, waarin hij ook nog eens gepromoveerd is op het proefschrift The Force of Dialectics over Leibniz, Kant en Hegel. Hij debuteerde in 1991 met de roman Judas, gevolgd door Waanzin en Doek en een novelle Volgend jaar in Berlijn (onder de naam Mackay) bij Uitgeverij de Prom en vanaf 1997 (als Harman Nielsen) vier romans en de zeven delen tellende fantasy-romancyclus Het Verscholen Volk bij Uitgeverij In de Knipscheer. Nielsen is een groot liefhebber van Angelsaksische literatuur (Thomas Hardy, Heller en Salinger).
Kees de Kievid
