Nog een half jaar te leven
Het late leven – Bernhard Schlink – Vertaling: Marcel Misset – Cossee – 220 blz.
Bernhard Schlink (1943) kon zich gemakkelijk inleven in een man van ongeveer zijn leeftijd. Hij was net als Martin, de hoofdpersoon in Het late leven, hoogleraar rechten. Daar houden de overeenkomsten op.
Wie boven de zeventig is, begint aan het laatste deel van zijn leven. Martin, een zesenzeventigjarige gepensioneerd jurist, krijgt van zijn arts te horen dat hij alvleesklierkanker heeft en dat zijn leven binnen afzienbare tijd voorbij zal zijn. Waarschijnlijk heeft hij nog een half jaar, 26 weken, waarvan gedacht wordt dat de eerste 13 weken nog goed zijn door te komen, maar dat daarna de neergang definitief inzet. Martin heeft meerdere relaties gehad, maar kinderen zijn daar niet uit voortgekomen. Een jaar of dertien geleden is hij Ulla tegengekomen, die veertig jaar jonger is. Zij was het die een relatie met Martin wilde en zes jaar geleden is hun zoon David geboren.
Martin vertelt het onheilsbericht natuurlijk meteen aan zijn vrouw, een begenadigd schilderes van abstracte schilderijen, die een eigen atelier heeft. Martin heeft geen zin in medische behandelingen die zijn leven zouden kunnen rekken en Ulla heeft het daar moeilijk mee.
‘Wat wil je nu doen?’
‘Wat ik…’ Hij begreep haar niet.
‘Wil je een reis met ons maken? Of alleen met mij? Wil je nog iets meemaken? Iets regelen of afmaken?’
Martin ziet het nut er niet van in om bijzondere dingen te ondernemen. Hij maakt zich voornamelijk zorgen om zijn zoon David, die hij niet zal zien opgroeien. Daarom besluit hij een lange brief aan hem te schrijven. Omdat hij niet wil dat een kleine jongen te horen krijgt dat er na dit leven niets meer is, iets wat hij zelf wel denkt, haalt hij God en de hemel erbij, die David eventueel kunnen troosten. Hij vindt ook dat hij zelf nog indrukken op de jongen moet achterlaten, hoewel hij weinig hoop heeft dat die herinneringen zullen blijven hangen. Samen maken ze een korte reis, gaan wandelen en slapen in een hotel. Ze tekenen elkaars portretten aan het oude bureau dat ooit van Martins grootvader was en dat in de toekomst van David zal zijn. Ook gaan ze samen een composthoop maken in de tuin. Dat laatste stuit eerst op scepsis van Ulla, die het een belachelijk plan vindt. Later draait ze bij, als ze inziet dat de composthoop een tastbaar bewijs is voor David dat hij samen met zijn vader gemaakt heeft.
Het late leven bestaat uit drie delen die zelf weer uit heel korte hoofdstukken bestaan. In het eerste deel hoort Martin zijn doodvonnis en probeert dat te verwerken. In het tweede deel doet hij zoveel mogelijk dingen samen met zijn zoon, maar er is nog een lijntje en dat is zijn verhouding met Ulla. Die lijkt goed. Ze is begaan met zijn lot en ze hebben nog veel lichamelijk contact. Toch merkt Martin dat er iets speelt. Ulla’s vader is ooit, toen ze anderhalf jaar oud was, weggelopen. Hij heeft nooit contact met Ulla gezocht. Waarom ging hij weg? Het is een trauma voor haar. Martin wil dat raadsel oplossen. Als oud-jurist heeft hij vele relaties en die vraagt hij uit te zoeken waar haar vader is gebleven. Na enig speurwerk blijkt dat hij is overleden, maar Martin krijgt het adres van de vrouw bij wie hij de laatste tijd van zijn leven woonde en gaat met haar praten. Dat geeft een verrassende uitkomst.
In het derde deel zet de aftakeling definitief in. Martin krijgt geelzucht en veel pijn die hij bestrijdt met grote hoeveelheden ibuprofen. Hij wil graag naar zee. Ze vertrekken met zijn drieën naar het noorden en boeken een kamer in een ouderwets hotel aan de Oostzee. Daar brengen ze hele dagen door aan het strand. Ulla en David spelend en Martin rustend in een ligstoel. De energie is weg en de pijn is haast niet meer te onderdrukken.
Het late leven is een ontroerend verhaal dat veel inzichten geeft in hoe een levenseinde kan zijn. Het is een intieme vertelling over een gezin dat moet omgaan met het verlies van een van de ouders. Van een tachtigjarige schrijver kun je verwachten dat er vele levensvragen en levenswijsheden worden opgeworpen en dat is ook zo. Is er op elke vraag een perfect antwoord? Nee, de conclusie is dat de antwoorden voor iedereen anders zullen zijn. Dat is de levensles die dit boek meegeeft. Bernhard Schlink heeft met Het late leven weer een prachtige roman aan zijn toch al imposante oeuvre toegevoegd.
Boek bestellen!
