Over emoties gesproken
Alles wat ik voel – Stine Jensen – illustraties Marijke Klompmaker – Kluitman – 157 blz.
Voor de verandering begin ik deze recensie met het roemen van de illustrator: Marijke Klompmaker. Zij is er namelijk met haar originele tekeningen in geslaagd om dit non-fictieboek voor kinderen een heel eigen gezicht te geven. Klompmaker laat in Alles wat ik voel zien dat ze meerdere stijlen beheerst, die in dit boek evengoed één geheel vormen. Dan weer ontroert een tekening, dan weer schiet je ervan in de lach, dan weer weet de tragikomische of de filosofische noot die erin is verwerkt je te raken. Zo tekent Klompmaker in het hoofdstuk over verdriet een hond die je doet lachen en huilen tegelijk, en staat er in het hoofdstuk over eenzaamheid een paginagrote school vissen, met onder de tekst op de andere pagina één enkel verloren visje.
Mooi dat Klompmaker in een kinderboek over emoties ook dieren opvoert, die we misschien te vaak menselijke emoties toedichten, maar waarmee kinderen zich wel goed kunnen identificeren. Ook wanneer Klompmaker mensen tekent weet ze hun emoties treffend vorm te geven. Bij de emotie woede, bijvoorbeeld, waarin ze in enkele lijnen een boksend figuurtje neerzet, met daaromheen een enorme kluit woedend rood gekras: een raak beeld, meesterlijk in z’n eenvoud.
Dan over de tekst. Een film over emoties die ze samen met haar dochter bezocht, was de aanleiding voor filosofe Stine Jensen om een boek over emoties voor kinderen te schrijven. Want hoeveel ruimte is er in onze maatschappij om onze emoties werkelijk te mogen voelen en te uiten? Alles wat ik voel is Jensens tweede non-fictieboek voor kinderen. Ze beschrijft hierin twintig herkenbare emoties, legt uit waaraan je ze kunt herkennen en wat je ermee kunt/moet.
Ieder hoofdstuk heeft dezelfde formule: het begint met een situatie waarin een kind zich bevindt en waarin het van alles voelt. Dan volgt een uitleg over die emotie, en het hoofdstuk eindigt dan weer met de ervaring van het kind waarmee het hoofdstuk begon.
Deze formule werkt uitstekend: het biedt niet alleen kinderen die het boek lezen een zekere structuur, maar ook de volwassenen die het boek voor- of meelezen en die er vervolgens met kinderen over kunnen praten.
Jensen schrijft in heldere, goed begrijpelijke taal, hoewel ze ook uit de bocht kan vliegen met soms moeilijk te bevatten quotes van beroemde filosofen, of met moeilijke woorden als spiegelneuronen, waarvan ze vervolgens niet uitlegt wat dat zijn. Ook is er voor de twintig emoties die Jensen noemt niet altijd de handigste benaming gekozen. ‘Thuis’, bijvoorbeeld, is geen emotie, dat had dan ‘je thuis voelen’ moeten zijn. In dat hoofdstuk bespreekt Jensen uitgebreid over heimwee, dus waarom dat hoofdstuk dan niet die titel meegeven? En hoewel ik me realiseer dat je in zo’n boek natuurlijk niet alle emoties kunt behandelen, miste ik toch een paar belangrijke, zoals verlangen en faalangst.
Verder vond ik sommige voorbeelden wat onhandig gekozen: natuurlijk is het leerzaam voor kinderen om te weten dat vrouwen hebben gestreden voor vrouwenrechten (met een geweldige tekening van Klompmaker van Aletta Jacobs), maar voor kinderen waren voor het hoofdstuk over moed vast prikkelender voorbeelden te bedenken geweest.
Buiten deze kritiekpuntjes om is dit goedverzorgde en mooi vormgegeven boek heel geschikt als ingang om het thuis of op school over emoties te hebben en kinderen de mogelijkheid te bieden om van hun hart geen moordkuil te maken. Niet alleen de tekst biedt deze ingang, maar zeker ook een flink aantal van de illustraties op zich. Verder is dit boek voor ouders en leerkrachten een uitgelezen kans om hun eigen emoties eens onder de loep te nemen en te onderzoeken hoe ze daar zelf mee omgaan. Een mens is immers nooit uitgeleerd, ook niet als het om emoties gaat.
