Prachtige verhalen

De rijke jongen – F.Scott Fitzgerald – Podium – 236 blz.

Wie in deze tijd nog literaire boeken wil schrijven, doet er goed aan om daarnaast een betaalde baan aan te houden. De verkopen van literaire boeken lopen al jaren terug. De meeste schrijvers kunnen dan ook niet van hun royalty’s leven. Dat gold ook voor een van ’s werelds beroemdste schrijvers, de Amerikaan F.Scott Fitzgerald. Aan het begin van de twintigste eeuw was het publiek voor literaire romans ook in de VS te klein om een goed inkomen te genereren. Het liefst werkte Scott Fitzgerald aan een roman, maar door geldgebrek moest hij zich toeleggen op het schrijven van korte verhalen die hij o.a. verkocht aan de Saturday Evening Post en Esquire. Uiteindelijk schreef hij maar vijf romans waarvan The Great Gatsby uit 1925 de beroemdste is. Het boek werd ook verfilmd. Een andere bijverdienste van Scott Fitzgerald was het schrijven van scenario’s voor Hollywood films.

De verhalen die in De rijke jongen geselecteerd zijn door Ernest van der Kwast, zijn dus eigenlijk noodgedwongen uitstapjes, maar dat wil niet zeggen dat ze dus minder zijn dan zijn romans. Juist niet, want nu is hij bijna alleen bekend door de verhalen. Kort zijn de verhalen in deze bundel trouwens niet; het kortste De laatste kus, is nog altijd 28 bladzijden.
Op het hoogtepunt van zijn roem kreeg hij 4000 dollar voor een verhaal, terwijl een arbeider ongeveer 2000 dollar per jaar verdiende. Dat hij niet met zijn geld uitkwam, kwam meer door zijn levensstijl – veel feesten met alcohol en reizen naar het buitenland – dan door de slechte verdiensten. Toen zijn roem tanende was ving hij nog maar 250 dollar per verhaal. Hij stierf jong aan een hartaanval waarschijnlijk veroorzaakt door overdadig alcohol gebruik.

De vrouwen in deze verhalen van Fitzgerald zijn alle heel erg berekenende types. Misschien baseerde hij wat vrouwenkarakters op dat van zijn eigen vrouw Zelda, die zich met hem verloofde, maar de verloving verbrak omdat ze geen vertrouwen had in zijn inkomsten. Hij werkte toen voor een reclamebureau. Toen hij succesvol werd, kwam ze bij hem terug. Tja, zo berekenend zijn de vrouwen in deze verhalen dus ook. Samensteller Ernest van de Kwast, die kennismaakte met het werk van Fitzgerald, toen hij lijdend onder liefdesverdriet, een aantal weken bij een Italiaanse gravin logeerde met een grote bibliotheek, merkt in zijn nawoord ook op dat de vrouwen uit die tijd niet meer te vergelijken zijn met die van nu. Een vrouw loerde op mannen met geld en was daarna tevreden met een bestaan als (rijke) huisvrouw, die zonder morren wat kinderen voor de echtgenoot baarde en daarnaast zich voornamelijk bezighield met sociale activiteiten als golf, tennis, bridge en party’s en de kinderen overliet aan een nanny.

Fitzgeralds verhalen kenmerken zich door prachtig taalgebruik en scherp psychologisch inzicht. Ze spelen zich af in de middle- en upperclass, uit welke groep destijds ook zijn lezers moesten komen.
De relatie tussen man en vrouw is het thema van deze verhalen. In het titelverhaal volgen we gedurende vele jaren Anson Hunter en zijn relatie met Paula Legendre. We zouden het nu een knipperlichtrelatie noemen. Ze kunnen niet met, maar ook niet zonder elkaar leven. Ze zijn elkaars grote liefde, maar Paula kiest uiteindelijk voor de zekerheid van een saaie man, boven een leven met de nogal wispelturige en ook veel drinkende Anson. Het verhaal heeft geen happy end.

Fitzgerald wordt gerekend tot de grootste verhalenschrijvers van de twintigste eeuw. Dus het is niet raar als een boek met geselecteerde verhalen van zijn hand is gekozen tot Boek van de week. Fitzgerald is een schrijver die elke liefhebber van Amerikaanse literatuur gelezen moet hebben.
Tot slot nog een opmerking over de vormgeving en de cover. Die zijn werkelijk prachtig. Ook de vertalingen door Jan Donkers en Jan Fastenau zijn van hoge kwaliteit.

Pieter Feller