Sterke roman over de vrouw van Shakespeare
Gisterland – Imme Dros – Uitgeverij Van Oorschot – 263 blz.
Imme Dros is een veelzijdig auteur van kinderboeken. Ze schrijft voor verschillende leeftijdsgroepen en beoefent uiteenlopende genres. Haar werk is vele malen bekroond. Zo ontving ze in 2003 de Theo Thijssen Prijs voor haar totale oeuvre en werd aan tal van haar boeken een Zilveren Griffel toegekend. Ook ontving ze tweemaal de Woutertje Pieterse Prijs, in 1988 voor Annetje Lie in het holst van de nacht en in 2006 voor Bijna jarig.
De veelzijdigheid van Imme Dros blijkt ook uit Gisterland, de roman die ze schreef over Anne Hathaway (1556-1623), de vrouw van de Engelse schrijver/dichter William Shakespeare (1564-1616). Deze keer richt ze zich niet op jonge lezers maar op volwassenen.
In een interview in Vol van Boeken 10 (2021) zegt ze hierover dat ze het geen thema voor kinderen vindt. ‘Maar’, voegt ze hieraan toe, ‘ik gebruik dan niet opeens een heel ander register. Taal is taal. Bij mij begint alles met taal.’ En dat zegt alles over wat taal voor Imme Dros betekent en hoe taal haar uitgangspunt is.
Aanleiding voor Gisterland was de interpretatie van het zinnetje dat Shakespeare op het allerlaatst aan z’n testament heeft toegevoegd. Hij legde daarin vast dat hij zijn vrouw zijn ‘op één na beste bed met het meubel’ naliet. ‘Zijn biografen hebben daaruit geconcludeerd dat hij wel een hekel aan haar moest hebben, maar dat geloofde ik niet’, aldus Imme Dros in het genoemde interview. Het ergerde haar dat Anne Hathaway door historici als een ‘domme boerenjuffrouw’ is weggezet. De mening van Germaine Greer, die in 2007 Shakespeare’s Wife – een studie over de positie van de vrouw in de tijd van Shakespeare en daarmee ook van Shakespeares eigen vrouw – publiceerde, spreekt haar meer aan. Greer ziet Anne als een zelfstandige vrouw, zoals vele andere vrouwen in die tijd. Erg veel was er echter niet over Anne bekend. Dat gegeven bood Imme Dros de gelegenheid om het leven van Anne Hathaway grotendeels zelf in te kleuren. En dat laatste heeft ze met verve gedaan, waarbij ze Anne zelf het woord geeft.
In levendige bewoordingen vertelt Anne hoe ze is opgegroeid in een warm, eenvoudig gezin. Een bijzondere band heeft ze met haar moeder die haar de fijne kneepjes van het handwerken leert en die haar vertelt over vroeger, over ‘gisterland’. Anne is leergierig en wil het liefst naar school net als haar broer. Maar dat is niet weggelegd voor een meisje in die tijd. Al jong beseft ze dat ze niet de baas is over haar eigen leven, maar dat ze wel de baas is over haar eigen denken.
Dankzij de hulp van Thom West, een intelligente, eenzame jongen in haar omgeving, leert ze toch lezen en schrijven. Tussen hen ontwikkelt zich een hechte vriendschap. Anne wil later trouwen met ‘heer Tom’, zoals ze hem noemt. Maar door zijn tragische dood komt het daar niet van.
Aan trouwen denkt Anne niet meer. Maar dan – ze is inmiddels 26 jaar – ontmoet ze de acht jaar jongere Will Shakespeare. Hun vriendschap groeit uit tot een romance met een zwangerschap tot gevolg. Ze trouwen en trekken in bij de ouders van Will in Stratford, waar na enkele maanden hun dochter Susanna wordt geboren.
Ondertussen probeert Will de kost te verdienen, maar hij is daarin weinig succesvol. Hij mislukt in alle baantjes en wil eigenlijk maar één ding: schrijven voor het toneel. Anne besluit in te grijpen. Met de erfenis van haar vader vult ze het huishoudgeld aan en bovendien regelt ze een kamer waar Will ongestoord kan schrijven. Ook gaat ze kinderkleertjes maken en verkopen. Ze heeft hiermee veel succes en breidt al gauw het naaiwerk uit met het maken van kleding voor volwassenen. Het geld dat ze hiermee verdient, is een welkome aanvulling op het gezinsinkomen.
Anne heeft veel belangstelling voor hetgeen Will schrijft. Ze geniet ervan als hij haar voorleest en geeft soms aanwijzingen om iets anders te doen. Ze heeft daarbij in de gaten dat Will in Stratford nooit succes zal hebben als toneelschrijver. Hij zal naar Londen moeten, daar zijn theaters en toneelgezelschappen. Anne stimuleert hem die stap te zetten, wat betekent dat hij vaak lange tijd van huis is en Anne in Stratford in haar eentje voor hun drie kinderen – na Susanna is nog de tweeling Judith en Hamnet geboren – moet zorgen. Alles bij elkaar is echter sprake van een goed huwelijk. Will en Anne zijn verknocht aan elkaar en proberen elkaar zoveel mogelijk te steunen, ook als er sprake is van groot verdriet na de dood van hun zoon Hamnet.
In Londen heeft Will een lange weg te gaan voordat hij succes heeft met zijn schrijverij, maar uiteindelijk slaagt hij er in een goede naam op te bouwen en worden zijn toneelstukken door menig gezelschap uitgevoerd. Erg zorgvuldig gaat hij echter niet met zijn werk om. Als een stuk is verkocht, kijkt hij er niet meer naar om. Regelmatig verschijnen er daardoor roofdrukken. Anne ziet dat met argusogen aan, zij vindt dat het auteursrecht beter moet worden beschermd. Het is dan ook mede door haar toedoen dat zijn manuscripten bewaard blijven en na zijn dood worden uitgegeven.
Imme Dros schetst Anne Hathaway als een vrouw met een sterk karakter. Overtuigend laat ze zien hoe Anne op liefdevolle wijze de touwtjes van haar huwelijk met Will in handen heeft. Door het gekozen perspectief kan de lezer goed meeleven met Anne en zich verplaatsen in haar gedachten en haar gevoelens. En zoals we dat van Imme Dros zijn gewend is het verhaal geschreven in prachtige taal en heeft het een sterke opbouw. Op natuurlijke wijze zijn bijvoorbeeld de toenmalige zeden en gewoonten in het verhaal verwerkt evenals informatie over het werk van Shakespeare. Dat het leven van Anne en Will er in werkelijkheid wellicht anders heeft uitgezien, is daarbij niet van belang. Met grote verbeeldingskracht heeft Imme Dros hun levensverhaal op eigen wijze vormgegeven. Het resultaat is een sterke roman die in veel opzichten boeit. Boek bestellen!
