Een onmogelijke moeder
Adriaan van Dis leest: Ik kom terug – Luisterboek met 5cd’s – Uitgeverij Rubinstein
Wie de boeken van Adriaan van Dis kent, weet dat hij een problematische verhouding had met zijn vader, die met een trauma opgelopen had in de oorlog. Hij was veeleisend, sloeg zijn zoon en was soms dagenlang niet aanspreekbaar.
De moeder van Van Dis bleef in de eerste boeken een beetje buiten beeld en Van Dis nam lange tijd aan dat zijn vader thuis de baas was, maar dat blijkt toch anders te liggen. Moeder had de regie stevig in handen. De schrijver wilde heel graag bij het gezin horen, maar doordat hij een andere, blanke vader, had dan zijn stiefzusters bleef hij een buitenbeentje in de familie. De zussen hadden een donkere vader en een verleden in Nederlands Indië en ze hadden samen met moeder in een Jappenkamp gezeten.
Toen zijn vader stierf en de zussen een voor een het huis verlieten, bleef Adriaan achter met zijn moeder en met haar had hij een haat-liefde verhouding. Hij vroeg zich onder andere af waarom zijn moeder nooit had ingegrepen als zijn vader hem aframmelde. Dolgraag wilde hij ook weten wat er allemaal in Indië gebeurd was, vooral in het Jappenkamp, maar ze liet niets los.
In een van de spannendste scènes, aan het begin van het boek, vecht de puber Van Dis met zijn moeder om de kist met Indische spullen die ze altijd gesloten houdt en waarvan ze de sleutel aan een ketting om haar nek draagt. Het is een dramatisch gevecht waar zelfs een bijl aan te pas komt, maar de moeder wint en Adriaan krijgt niets van de inhoud te zien.
In Ik kom terug, loopt moeder Van Dis tegen de honderd en wil wel dood. Ze wil dat Adriaan voor pillen zorgt, maar daar voelt hij weinig voor. Gedurende het hele boek kunnen we het proces van de laatste maanden van mevrouw Van Dis volgen. Al die tijd noteert zoon Adriaan de telefoongesprekken en de verhalen die ze soms zonder speciale aanleiding vertelt over haar leven in Indië en over haar worsteling met haar Brabantse boerenfamilie, door wie ze met de nek werd aangekeken omdat ze met een donkere inlander getrouwd was. Ze was geen moeder die haar kinderen troostte of knuffelde, maar als je haar achtergrond leert kennen, krijg je daar wel enig begrip voor, hoewel dat gedrag natuurlijk niet valt goed te praten. Aan het eind van het boek krijgt Van Dis eindelijk de kans om de kist met Indische spullen te openen. Zo is het verhaal netjes rond.
Normaal gesproken luister ik zelden naar luisterboeken, maar omdat Van Dis zijn eigen verhaal voorleest, krijgt het extra lading. Je zit als het ware bij moeder en zoon in het bejaardentehuis en luistert geboeid mee. Een nadeel van een luisterboek is, dat mooie zinnen voorbijgaan, zonder dat je ze nog eens kan herlezen.
Het was heel aangenaam om Van Dis zijn eigen verhaal te horen vertellen, helaas lag op sommige momenten het leestempo iets te hoog. Bij het begin van de tweede cd was het tempo zelfs zo hoog, dat het heel lastig te volgen was. Gelukkig werd dat uiteindelijk weer beter. Maar over het geheel had het verhaal wel ietsje rustiger voorgelezen mogen worden. Ik ga de papieren versie ook lezen om de mooie passages nog eens goed te bekijken, want het verhaal is prachtig.
