Kinderen in contact brengen met kunst

Manon Berns (1969) studeerde Kunst en Kunstbeleid aan de Letterenfaculteit aan de Universiteit van Groningen. Zij werkte in het verleden als assistent-conservator en galeriehouder en is sinds 2000 eigenaar van een tekstbureau. Met De Blockbusters maakt zij haar debuut als kinderboekenauteur. In de serie De Blockbusters vertelt Manon Berns spannende verhalen met een kunstwerk, meestal een schilderij, in de hoofdrol. De serie wordt uitgebracht door uitgeverij Kluitman. Het eerste deel Het Picasso mysterie verscheen kortgeleden.
www.deblockbusters.nl is de site die verbonden is met de serie.

Uit wat voor gezin kom je? Werd er veel gelezen?

Ik kom uit een actief en sportief meidengezin met veel dieren: ik hockeyde fanatiek en struinde bijna dagelijks met mijn pony door bossen, duinen en strand. Ik las graag boeken, maar ik was geen boekenwurm. Mijn ouders lazen ons ook voor als we naar bed gingen. Op de middelbare school had ik een geweldige docente Nederlands. De verplichte boekenlijst vond ik een feestje. Daar is mijn liefde voor literatuur ontstaan.

Welke boeken las je zelf als kind?

Ik was dol op boeken met een historisch thema zoals Kruistocht in spijkerbroek van Thea Beckman en Oosterschelde windkracht 10 van Jan Terlouw. Maar ook echte meidenboeken over paarden of de serie Polly Parker.

Herinner je je nog je eerste verhaaltje of gedichtje dat je schreef en waar ging dat over?

Mijn allereerste verhaaltjes gingen over een kaboutertje. Met een puntmuts. Klinkt niet heel origineel, maar hij beleefde de raarste avonturen. Mijn moeder verzon ze zelf als ik op onmogelijk tijdstippen bij haar in bed kroop. Ik hing aan haar lippen, maar soms stopte ze opeens. Ik dacht dat ze dat deed om het extra spannend te maken. Nu realiseer ik me pas dat gewoon weer in slaap doezelde…

Je hebt Kunst en Kunstbeleid gestudeerd. Werd je interesse in de kunst door je ouders aangewakkerd? Hoe ging dat in zijn werk?

Wij werden al jong mee genomen naar musea, galeries en kerken. Vooral op vakanties. ’s Ochtends cultuur, ’s middags water. Picasso, Monet en Dali heb ik in mijn jeugd allemaal al gezien. Ik herinner me dat ik het als kind allemaal behoorlijk saai vond, maar er is toen wel een kunstzaadje geplant. Echt gegrepen werd ik jaren later door de kunstgeschiedenisboeken van een van mijn beste vriendinnen. Dat wilde ik ook.

Je hebt bij Sanne de Bakker in Amsterdam twee jaar Jeugdliteratuur gevolgd. Wat leerde je daar? Heb je er veel baat bij gehad toen je Het Picasso mysterie ging schrijven?

Het feit dat je met gelijkgestemden bent, heeft mij het meest opgeleverd. Met anderen schrijven, leren, praten over boeken. Mijn eerste hoofdstukken van het Picasso mysterie schreef ik daar. Met de positieve feedback van Sanne kon ik vooruit en het gaf me zelfvertrouwen. Als medecursisten dan ook nog mooi kunnen schrijven is dat heel stimulerend.

Je bent vijfenveertig en nu is je eerste jeugdboek uitgegeven. Is dit het begin van een schrijverscarrière of zie je het als een leuke bijzaak?

Ik heb in de kunstwereld verschillende banen gehad. Tentoonstellingen in musea gemaakt, voor een particuliere en bedrijfscollectie gewerkt, artikelen over kunst en cultuur geschreven, mijn eigen galerie gerund en hiervoor veel in Zuidelijk Afrika gereisd. Alle banen vond ik leuk en ik heb er veel van geleerd. Maar toen ik aan Het Picasso mysterie begon, wist ik direct: dit is wat ik wil. Ik heb nooit eerder werk gehad waaraan ik alles interessant vind: onderzoeken, lezen, verhaallijn opzetten, schrijven, herschrijven, uitgeven, scholen bezoeken. Wat mij betreft blijf ik schrijven!

Hoe heb je het schrijven van het Picasso mysterie aangepakt? Lukte het je om op vaste tijden te schrijven? Had je een hoeveelheid woorden die je per dag wilde halen en lukte dat steeds?

Omdat ik feiten en fictie door elkaar weef, ben ik eerst best een tijd zoet met literatuuronderzoek naar de kunstenaar en stroming waarover ik schrijf. Verder zoek ik naar plotwendingen die niet direct voor de hand liggen. Voor Het Picasso mysterie verdiepte ik me in het Martinisme, in het geheim van Monet draait het om kartelvorming in het veilingwezen en om de vervalsingen in Kandinsky en de klank van de draak te kunnen opsporen sprak ik met een professor aan de VUB-vakgroep Elektronica en Informatica. Als het schrijven eenmaal begint, schrijf ik bijna elke dag. Het liefst in de ochtend. Soms schrijf ik veel, soms ben ik blij met een alinea! Het heerlijk aan schrijven vind ik dat je er de hele dag mee bezig kunt zijn, want er is altijd wel iets om over na te denken.

Was het jouw idee om een boekenserie te gaan maken waarin kunst centraal zou staan? Waarom bij uitgeverij Kluitman?

Het idee van de Blockbusterserie is van mij en ik werk er al sinds 2010 aan. Toen Het Picasso mysterie af was en ik nog geen uitgever had, ben ik direct door gaan schrijven aan deel 2 en 3. Ik heb lange tijd feedback gehad van twee andere uitgeverijen en kon uiteindelijk kiezen tussen een van hen en uitgeverij Kluitman. Het enthousiasme van uitgeverij Kluitman en hun vertrouwen in de hele serie gaven uiteindelijk de doorslag.

Storm en Jimi vormen de Blockbusters. Zij blijven neem ik aan de hoofdpersonages. Is het niet lastig om rondom hen steeds iets spannends te bedenken? Andere personages in een andere setting was toch makkelijker geweest?

Eigenlijk is het kunstwerk de echte hoofdpersoon in mijn boeken. En die is in elk deel anders. Daarbij spelen de verhalen zich behalve in Nederland deels in Parijs en Moskou af. Ook de spannende kunstwereld zorgt voor de nodige dynamiek. De vriendschap tussen de vier Blockbusters (er komen twee meisjes bij) zorgt denk ik juist voor een constante factor en herkenning voor de lezers.

Hoeveel boeken zijn er gepland en heb je al de ruwe ideeën voor de volgende afleveringen klaar? Welke kunstvormen komen er langs of blijft het bij schilderijen?

Deel twee en drie zijn zo goed als af en gaan over Monet en Kandinsky. In mijn hoofd ben ik druk met deel vier. Tot nu toe gaan ze allemaal over schilderijen. Dat komt omdat ik graag de grootste stromingen aan het begin van de 20e eeuw tot leven wil laten komen. Deel vier zou wel eens over een andere kunstvorm kunnen gaan. En hoeveel delen er nog volgen, hangt af van het succes. Interessante kunstenaars om over te schrijven zijn er in elk geval genoeg!

Denk je dat kinderen door deze boeken meer interesse zullen krijgen in beeldende kunst? Waarom is het belangrijk dat kinderen met kunst in aanraking komen?

Ik hoop met mijn boeken een breed publiek te bereiken. Ook kinderen die van huis uit niet met kunst opgroeien. En dat lukt aardig tot nu toe. Ik hoor van ouders al dat hun kinderen vragen of ze in de vakantie eens een echte Picasso kunnen gaan bekijken. Geweldig toch. Waarom kinderen met kunst in aanraking moeten komen? Allereerst is kunst gewoon ontzettend leuk. Kunstenaars kiezen vaak originele zijweggetjes, die de meeste mensen links laten liggen. Zo zie je nog eens wat. En hoe meer je ervan weet, des leuker het wordt. Daarnaast denk ik dat het goed voor kinderen is om zelf te interpreteren, je eigen fantasie te gebruiken. In kunst en literatuur is niet alles voorgekauwd. Dat maakt je creatief en je leert onafhankelijk te denken.

Wat is je favoriete stroming in de schilderkunst en waarom en welk schilderij zou je zelf wel willen stelen en boven je bed hangen?

Ik vind het modernisme aan het begin van de 20e eeuw een ontzettend spannende periode in de kunstgeschiedenis. Mijn boeken gaan tot nu toe ook over stromingen uit het modernisme. Waarom? Het is een tijd van vernieuwing en vooruitgang. Kunstenaars stonden kritisch tegenover de maatschappij en lieten dat zien in hun werk. Zelf een kunstwerk stelen? Nu opeens alles binnen mijn bereik ligt, is kiezen heel moeilijk. Ik hou het dichtbij huis en kies voor een vroeg schilderij van Lucebert. Hij woonde en werkte in Bergen, het dorp waar ik ben opgegroeid. Toen Lucebert in 1994 overleed was ik assistent-conservator in Museum Kranenburgh in Bergen. We hebben een prachtige tentoonstelling over zijn werk gemaakt en mochten daarvoor in zijn atelier rondsnuffelen. Toen had ik het al wel een doek van hem mee willen nemen!

Vragen: Pieter Feller