God save this book!
Stiff upper lips – Flip Feyten & Harry De Paepe – Uitgeverij Vrijdag – 255 blz.
Waar vind je een kampioenschap schenen schoppen? Waar ter wereld is een aangespoelde dode walvis meteen persoonlijk eigendom van de monarch van dat land? Waar worden dieren meer naar waarde geschat dan mensen? In welke democratie bevindt zich in de kelders van het parlement een schietbaan? En waar vormt niervet de basis van verschillende traditionele gerechten?
Vele vragen met één antwoord: Engeland. In hun boek Stiff upper lips gaan leraar geschiedenis Harry De Paepe en journalist Flip Feyten op zoek naar de ware volksaard van de eilandbewoners. Wat maakt de Engelsen zo Engels? Allesbehalve een sociologische studie maar een boeiend en vlot leesbaar overzicht van een aantal typische Engelse kenmerken, tradities en gebruiken met hier en daar een kwinkslag en neergeschreven met heel veel humor.
De titel van het boek verwijst al meteen naar een van de typische kenmerken van de Engelsen: de stijve bovenlip. Deze stoïcijnse houding waarbij je je ware emoties niet toont gold tot na de Tweede Wereldoorlog als het ideaalbeeld van een in alle omstandigheden onverstoorbare, flegmatische en onderkoelde Engelsman die elk drama ondermijnt met zelfspot en understatement. Alhoewel dit beeld vanaf de jaren zeventig langzaam maar zeker aan het verdwijnen is. Een belangrijk keerpunt was het overlijden van Princess Diana. Prins Harry vertelde onlangs in een interview dat hij bijna helemaal ingestort was nadat hij twintig jaar lang elke emotie over zijn overleden moeder verdrongen had.
De Engelsen zijn niet altijd zo stijfjes geweest. In de 15de eeuw bijvoorbeeld waren de eilandbewoners zeer fysiek in de omgang: een kus was de Engelse variant van de handdruk. Zo wordt in de eeuwenoude kroningsceremonie de toekomstige vorst(in) tot negen keer gekust. Voor alle duidelijkheid: hier zitten wel enkele handkussen bij. En wat was de laatste zin van de onversaagde admiraal Nelson tijdens de Slag van Trafalgar tegen een van zijn kapiteins: ‘Kiss me, Hardy’. De auteurs onthullen meteen een bizar weetje: het lijk van Nelson werd geconserveerd in een vat met brandy. Alleen daarom al zou de man graag in leven gebleven zijn.
Het onderdrukken van de emoties uit zich bij de Engelsen trouwens in een nog andere typische eigenschap: de buitensporige liefde voor dieren. In 1824 kwam er reeds een eerste wetgeving voor dieren onder koninklijke bescherming. In 1884 werd de National Society for the Prevention of Cruelty to Children opgericht. Zonder koninklijke bescherming.
De eeuwenoude monarchie en de tradities errond zijn trouwens nog iets dat Engelsen anders maakt. Een Engelse kroning, een verjaardag van de koningin of het begin van het parlementaire jaar is het sein om koetsen, kroonjuwelen, berenmutsen en knalrode uniformjassen van stal te halen. Het Engelse koningshuis is wereldwijd ‘hot news’ of het nu gaat over de Queen of William en Kate (of heel recent, Harry en Meghan). Dit ondanks het feit dat de Engelse koningen al heel vroeg hun macht moesten delen met vertegenwoordigers van het volk. Het eeuwenoude Engelse democratische systeem is ondertussen over de ganse wereld gekopieerd. Maar in geen ander land houden ook op dat vlak eeuwenoude tradities nog stand, al was het maar het ondemocratische karakter van de hoogste wetgevende vergadering: in The House of Lords is geen enkel lid democratisch verkozen.
Tradities, de stiff upper lip, politiek, de monarchie. Het komt allemaal aan bod in dit boek. Wie verwonderd is dat de Engelsen kozen voor de brexit zal na het lezen van het laatste deel niet echt raar opkijken. Eigenaardig genoeg was niemand minder dan Winston Churchill een voorstander van een verenigd Europa waarbij zelfs de Duitsers zouden betrokken worden. ‘Het leek wel of hij een luide scheet had gelaten in de vergaderzaal’, beschreef een van zijn medewerkers de ontzette reacties van de andere landen op de bijeenkomst waarop hij dit poneerde. Maar het wantrouwen van de Engelsen tegenover ‘zij’ zit diep en de berichtgeving over de Europese Unie neemt al decennia in kranten als The Sun, The Daily Mail of The Daily Express groteske vormen aan. Met in de hoofdrol ene Boris Johnson die al jaren voor Trump niet beroerd was om ‘fake-news’ over de EU in het rond te strooien. Zou het kapsel hier voor iets tussen zitten?
Stiff upper lips is een boek dat de lezer volledig onderdompelt in de Engelse sfeer. Echt een must-read voor wie van Engeland en zijn bewoners houdt.
Kris Muylle
