Het gaat ons allemaal aan

Je kunt het maar één keer doen – Barbara van Beukering – Spectrum – 206 blz.

Barbara van Beukering is journalist en was twintig jaar hoofdredacteur van Het Parool en Volkskrant magazine. In 2018 publiceerde ze haar eerste boek, Kruip nooit achter een geranium. En nu schreef ze het indrukwekkende boek Je kunt het maar één keer doen. Het is een persoonlijke zoektocht naar het sterven, het grootste taboe.
Beide ouders van Van Beukering stierven aan darmkanker, maar op totaal verschillende manieren beleefden ze hun ziekbed en heengaan. Toen haar vader de diagnose kreeg kon hij niet bevatten wat hem overkwam. Hij wilde en kon er niet over praten en overleed zes weken later volkomen in paniek, hetgeen voor Barbara en haar familie traumatisch was.

Drie jaar later kampte Barbara met paniekaanvallen en hyperventilatie en kwam ze bij een therapeut terecht die er al snel achter kwam dat ze door angst en schuldgevoel rondom het sterven van haar vader ontzettend bang was geworden om zelf dood te gaan. Langzaam trok het angstgordijn op en bleef alleen het verdriet over het gemis van haar vader over.
Zes jaar geleden kreeg ook haar moeder de diagnose darmkanker, maar die pakte het heel anders aan. Ze wilde geen behandeling en de haar resterende tijd besteden aan afscheid nemen. Ze kreeg veel bezoek, sprak met iedereen vrijuit over haar naderende dood en regelde de euthanasie voor als het leven lijden zou worden. Toen ze was overleden realiseerde Van Beukering zich dat het zo belangrijk is hoe iemand sterft.

Haar moeder heeft de dood licht gemaakt en hoe doe je dat, kan iedereen dat, is het karakterbepaald of zijn er andere factoren? Van Beukering voelde de noodzaak om hier een boek over te schrijven, een boek dat er nog niet was en één waarin de vraag waarom we zo bang zijn voor de dood centraal staat.
Ze sprak met tien bekende Nederlanders die hun verhaal wilden vertellen. De eerste verhalen zijn somber, Ernst Daniël Smid vertelt over zijn vrouw Roosje, zij kon haar dood niet onder ogen zien en bleef tot op het laatst toe geloven in genezing. Een verhaal wat veel indruk maakt.

Ook de broer van Sandra Reemer, Frenk, vertelt een naar verhaal. Sandra kon de ernst van haar ziekte niet bevatten en had wellicht genezen kunnen worden als zij zich direct had laten behandelen i.p.v. het alternatieve circuit in te gaan. Haar ouders mochten niets van haar ziekte weten en daarmee ontnam zij hun de mogelijkheid afscheid te nemen, wat hen veel verdriet deed.

Jos Brink had ook veel moeite om over zijn situatie te praten, hij kon ontzettend goed naar anderen luisteren maar hield zijn eigen angsten voor zich. En Natascha van Weezel vertelt over haar vader Max, ook hij kon de dood niet onder ogen zien of zoals René Gude zei: “het beest in de bek kijken”.
Maar ook tegenovergestelde verhalen, Maarten de Boer die over het dappere sterfbed van Renate Dorrestein vertelt, Mienke Schaberg over de bijzondere euthanasie van haar man Frans Swarttouw, Babs van den Bergh over René Gude, Jet Steinz over haar vader Pieter Steinz, Veerle Claus over de manier waarop haar man Hugo Claus omging met de diagnose Alzheimer. Angela Groothuizen over de kracht van Ria Brieffies. Stuk voor stuk verhalen die veel indruk maken en je bij blijven.

Ook sprak Van Beukering met zes deskundigen op het gebied van sterven; oncologen, euthanasieartsen, rouwdeskundigen en stervensbegeleiders.
Manu Keizer die voor een natuurlijke dood is en Ineke Koedam en Constance de Vries, beiden werkzaam bij het Expertisecentrum Euthanasie. Sander de Hosson, oncoloog en tegen eindeloos door behandelen, heeft als motto: Leven toevoegen aan dagen en niet dagen aan het leven. Bert Keizer die als verpleeghuisarts al vele mensen heeft begeleid bij het sterven. En tot slot Casper van Eijck oncoloog.

Je kunt het maar één keer doen zet aan tot nadenken over de dood. Hoe zou ik willen dat ik doodga en hoe is dat voor de dierbaren die achterblijven? Niemand weet hoe hij/zij zal reageren, en zoals Connie Palmen zei: “sterven is hetzelfde als met het verzet in de oorlog, je hoopt van jezelf dat je de moed zult hebben.”

Barbara van Beukering heeft een heel goed boek geschreven wat iedereen zou moeten lezen. Wat mij betreft is ze zeer zeker geslaagd in haar streven: “Sterven is niet te leren, er bestaat geen blauwdruk voor een goed sterfbed, maar je kunt je er wel op voorbereiden. Dat wilde ik laten zien.”

Nelleke Feller